دامن را پاک نگه می‌دارد، و هر که قدرت ندارد، بسیار روزه بگیرد که از نیروی جنسی می‌کاهد»^۱ (طبرسی، ۱۴۱۲: ۱۹۷). خویشتنداری جنسی نه‌تنها روش پیشنهادی اسلام برای افراد ازدواج‌نکرده است که توصیه به همه زنان و مردان است؛ چه قبل از ازدواج و چه بعد از ازدواج. از این‌رو رویکرد اسلام را در تنظیم میل و رفتار جنسی می‌توان رویکرد «خویشتنداری جنسی ـ ازدواج ـ نگهداشتِ خویشتنداری» دانست که به هدف «سلامت جنسی» تنظیم شده است. این رویکرد، شامل دو راهبرد است: ازدواج، و خویشتنداری جنسی.

راهبرد همان طرح عملیاتی است که به منظور هماهنگی و سازماندهی اقدامات لازم برای دست‌یابی به هدف به کار می‌رود. راهبردها شامل تصمیم‌گیری برای رسیدن به اهداف هستند و چگونگی دست‌یابی و انتخاب ابزار لازم برای کار را در بر می‌گیرند (آرمسترانگ،^۲ ۲۰۰۶). برای بودن در وضعیت سلامت جنسی، «ازدواج» و «خویشتنداری» دو راهبرد این رویکردند که فرد و جامعه را به اهداف معینی همچون «تداوم نسل»، «سلامت نسل»، «امنیت اجتماعی» و «آرامش» می‌رسانند. این دو راهبرد، خودْ مبتنی بر اصول متناظر با اهداف شکل گرفته‌اند. اصول قواعدی هستند عینی، ابزاری و متناظر با هدف که اقدامات عملیاتی را تعیین می‌کنند. معمولاً اصول به شکل تعینی و کشفی به دست می‌آیند نه تعیینی و وضعی. بنابراین، تابع دیدگاه شخصی، و از امور نسبی و اعتباری نیست (رفیعی، ۱۳۸۱).

همان‌گونه که در نمودار مشخص شده است، «ارضای نیاز جنسی»، «رعایت مصلحت در ارضا» و «پذیرش آسیب و کنترل آن» از جمله اصولی هستند که طرح عملیاتی دو راهبرد ازدواج و خویشتنداری را تعیین می‌کنند. این اصول از منابع اسلامی و از راه اکتشاف به دست می‌آیند. مجموعه این مؤلفه‌ها با یکدیگر ارتباط دارند و همین ارتباط، نظام سلامت جنسی را تشکیل می‌دهد.

نوجوان و جوان سخت می‌شود. سخت‌تر از آن وضعیتی است که تحریک‌های محیطی برای میل جنسی وجود دارد اما مسیر ارضای مناسب و سالم آن هموار نیست. میل جنسی خود را میان طلب و تنش می‌بیند؛ اگر طلب کند جامعه چنین خواسته‌ای را نمی‌پذیرد و اگر طلب نکند تنش برآمده از نیاز را چگونه تحمل کند. این تعارض همواره پس از ازدواج نیز وجود دارد. از این‌رو مطرح‌کردن راهکاری که بتواند این تعارض را حل کند مشکل نیست، اما به نظر می‌رسد اجرای آن سخت و طاقت‌فرسا است.

مدل مدیریت رفتار جنسی برآمده از منابع اسلامی، رویکردی جامع دارد که همچنان ارضای میل جنسی و خویشتنداری جنسی را جدای از یکدیگر نمی‌داند. دین اسلام ارضای نیاز جنسی را در چارچوب ازدواج تعریف کرده و حقی برای همه انسان‌ها می‌داند. قرآن برای ارتباط جنسی در چارچوب ازدواج و همسری محدودیتی قائل نیست. زیرا همسران از این طریق برای خود توشه می‌گیرند، فرزند می‌آورند، تقوا را رعایت می‌کنند و از این مسیر نیز به ملاقات پروردگار نائل می‌شوند (بقره: ۲۲۳). اما ازدواج همیشه امکان ندارد و گذشته از این، ممکن است افراد به سختی‌های آن تن ندهند. از این‌رو حدّ و مرز ارتباط جنسی مشروع و سالم در اسلام مشخص شده است. از دیدگاه قرآن، روش ارضای جنسی خارج از چارچوب ازدواج روش بد و فحشا است (اسراء: ۳۲). البته راهکار تحمل و کنترل آسیب جنسی در وضعیت ناممکن‌بودن ازدواج را خویشتنداری جنسی (= استعفاف) دانسته است. از این‌رو به کسانی که توان ازدواج و زناشویی نمی‌یابند خویشتنداری پیشنهاد شده است تا خداوند از بخشش خویش به آنان امکان ازدواج دهد (نور: ۳۳).

خویشتنداری خارج از توان آدمی نیست، چراکه خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند (بقره: ۲۸۶). به‌علاوه، خویشتنداری جنسی ممکن و قابل اجرا است وگرنه بدان توصیه نمی‌شد و پیشوایان دین راهکارهای آن را مطرح نمی‌کردند. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و اله در چگونگی خویشتنداری جنسی قبل از ازدواج می‌فرماید: «ای جوانان! هر که قدرت بر ازدواج دارد ازدواج کند، که چشم را با حیا و