257
الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی

روان‌شناسان، «تاب‌آوری» را با انطباق مثبت فرد در موقعیت‌های تهدیدآمیز یا مصیبت‌بار تعریف می‌کنند. تاب‌آوری مفهوم عامی است که طیف وسیعی از پدیده‌ها را در بر می‌گیرد و ظرفیت سیستم را برای مقاومت‌کردن یا بازیافتن نیرو در سختی‌های مهم شامل می‌شود. تاب‌آوری بر سه موقعیت متمایز شامل مقاومت در برابر تنش،۱ بهبودی۲ و عادی‌سازی۳ متمرکز شده است (لوپز، ۲۰۰۹).

به نظر می‌رسد صبر در نظام روانی زمینه‌ساز توانمندی تاب‌آوری است. خصیصه صبر برای نظام روان‌شناختی حالتی ارتجاعی و انعطاف ایجاد کرده و تحمل دو سختیِ خویشتنداری را ممکن می‌کند. از این‌رو بسیاری اوقات برای تأمین مصالح و منافع عالی، برخلاف طبع و خواسته‌هایمان عمل می‌کنیم؛ آنچه را «ناخوشایند» است (مانند سختی نخوردن یا سختی ورزش) می‌پذیریم و به آن عمل می‌کنیم و آنچه را «خوشایند» است (لذت خوردن) ترک می‌کنیم. وجه مشترک این دو حالت، «سخت‌بودن» آنها است.

کنارآمدن با این دو سختی خویشتنداری یا صبر‌کردن بر آنها کار آسانی نیست. در حقیقت، اصل صبر و تاب‌آوری به معنای تحمل همین دو سختی است. از سوی دیگر، آموزش و پرورش کودکان برای مهارکردن خودشان نسبت به سختی‌های خویشتنداری کار آسانی نیست؛ به‌ویژه اگر آنها برای مقابله با ناکامی‌هایشان، راه جزع و فزع‌کردن یا پرخاشگری را تجربه و تکرار کرده باشند. مایه دلخوشی این است که اگرچه بی‌تابی تربیت‌پذیر است، در عین حال مهارپذیر هم هست. به عبارت دیگر، تاب‌آوری نیز تربیت‌پذیر است. در اینجا به چهار روش اشاره می‌شود که با به‌کارگیری آنها می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا با سختی‌های خویشتنداری کنار بیایند و با احساسات پرشور دست و پنجه نرم کنند. این چهار روش که میکله بوربا (۱۳۹۰) در کتاب خود با عنوان پرورش هوش اخلاقی پیشنهاد می‌کند، از نظر وی بهترین روش‌هایی است که می‌تواند راه را بر حملات

1.. stress resistance

2.. bouncing back

3.. normalization


الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
256

مکیدن سینه مادر شروع می‌شود و به نواحی جنسی می‌رسد (منصور و دادستان، ۱۳۹۰).

اینکه روزه در کنترل غریزه جنسی تأثیر دارد و قوه باه را کم می‌کند، چه‌بسا به این دلیل نیست که روزه انسان را گرسنه و ضعیف می‌کند، بلکه خواستن، توانستن، و به تعویق انداختن خوردن نوعی تمرین خویشتنداری است. از این‌رو می‌توان تمرین‌های مربوط به تأخیر را در کودکان از خوردن شروع کرد. در یکی از بررسی‌ها مربیان مهد کودک، به کودکان دو گزینه پیشنهاد کردند: آب نبات کوچک را دریافت می‌کنند، در صورتی که آن را فوراً بخورند؛ و آب نبات بزرگ‌تر را می‌گیرند، در صورتی که دیرتر آن را بخورند. نتایج نشان داد کودکان در سنین مختلف برای رسیدن به آب نبات بزرگ‌تر از خوردن آب نبات کوچک‌تر صرف‌نظر می‌کنند و سختی صبر را تحمل می‌کنند. در بررسی‌های دیگر معلوم شد در هر گروه سنی، برخی کودکان در تأخیر کامروایی نسبت به کودکان دیگر قوی‌ترند. در مطالعات طولی مشخص شد کودکانی که «توان تأخیر ارضا»ی بالاتری داشته‌اند در دوران جوانی در عرصه‌های مختلف زندگی (تحصیل، خانواده، شغل) موفق‌تر عمل می‌کنند (استریکلند، ۲۰۰۰). بنابراین، بسیاری از افراد همین‌طور که بزرگ‌تر می‌شوند توانمندی فزاینده‌ای را در تأخیر ارضا نشان می‌دهند و برخی نسبت به دیگران در این موضوع موفق‌ترند.

۴ ـ ۳. تاب‌آوری

در روایتی از امام موسی کاظم علیه السلام نقل شده که بهتر است کودکان را در دوران کودکی با برخی از سختی‌هایی که لازمه اجتناب‌ناپذیر زندگی است روبه‌رو کنیم تا در جوانی و بزرگ‌سالی بردبار و صبور باشند؛ و شایسته نیست غیر از این روش رفتار شود۱ (کلینی، ۱۴۰۷: ۶/۵۱؛ عاملی، ۱۴۰۹: ۲۱/۴۷۹). کودکی که به راحت‌طلبی عادت کرده و ارضای نیازهای خود را به عقب نینداخته، انسان تاب‌آوری نخواهد بود. صبر و تاب‌آوری خصیصه‌ای است که موجب می‌شود فرد در برابر تکانه‌های درونی خود مقاومت کند و آنها را به تأخیر بیندازد.

1.. «عَلِی بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی الْهَمَذَانِی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الشَّامِی قَالَ أَخْبَرَنِی صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ قَالَ سَمِعْتُ الْعَبْدَ الصَّالِحَ علیه السلام یقُولُ تُسْتَحَبُّ عَرَامَةُ الصَّبِی فِی صِغَرِهِ لِیکونَ حَلِیماً فِی کبَرِهِ ثُمَّ قَالَ مَا ینْبَغِی أَنْ یکونَ إِلَّا هَکذَا».

  • نام منبع :
    الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي عباسي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31779
صفحه از 298
پرینت  ارسال به