فصل هفتم:

توانمندی‌های خویشتنداری جنسی

درآمد

بر اساس آنچه گذشت، مدل تنظیم رفتار جنسی از دیدگاه منابع اسلامی رویکردی جامع دارد و شامل دو راهبرد ازدواج و خویشتنداری جنسی است. با این توضیح که از دیدگاه قرآن پاسخ‌گویی به میل جنسی خارج از چارچوب ازدواج روش و سبک بدی است (اسراء: ۳۲) و راهکار کنترل آسیب در دوره ناممکن‌بودن ارضای میل جنسی سبک زندگی عفیفانه و مبتنی بر خویشتنداری جنسی است. قرآن کریم به کسانی که توان ازدواج و زناشویی نمی‌یابند خویشتنداری را پیشنهاد می‌کند تا خداوند از بخشش خویش به آنان امکان ازدواج دهد (نور: ۳۳). البته خویشتنداری جنسی خارج از توان آدمی نیست، چراکه «خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند، هر کس آنچه کار خوبی انجام داده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است» (بقره: ۲۸۶). از این‌رو خویشتنداری جنسی یکی از دو راهبرد تنظیم رفتار جنسی برای دست‌یابی به زندگی کامروای جنسی و مصون‌ماندن از آسیب‌های ارتباط پرخطر جنسی محسوب می‌شود. راهبرد خویشتنداری جنسی خودْ دو گستره عمده فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد:

گستره اول، تقویت توان خویشتنداری جنسی است که برخی توانمندی‌های روان‌شناختی مانند مقاومت در برابر وسوسه، تأخیر ارضا و تحمل سختی خویشتنداری را شامل می‌شود. این گستره در این فصل بررسی می‌شود؛

آسایش هستند... بهشت را آنچنان باور دارند که گویی آن را می‌بینند و هم‌اکنون از نعمت‌هایش برخوردارند و دوزخ را چنان باور دارند که انگار آن را مشاهده می‌کنند و هم‌اینک در آن معذّب‌اند»^۱ (صدوق، ۱۳۷۶: ۵۷۰؛ ابن‌شعبه حرانی، ۱۴۰۴: ۱۵۹؛ شریف رضی، ۱۴۱۴: ۳۰۳). تقوا سازه‌ای است نسبتاً پایا و عمیق که نه در موقعیت‌های خاص، بلکه در تمامی موقعیت‌ها موجب اشتیاق و اجتناب است.