پرسش‌های زیر درباره افراد مذکور باید پاسخ داده شود:

۱. آیا می‌توان برای هر دختر یا پسری، به صرف قرارگرفتن در فشار غریزه جنسی ازدواج دائم را تجویز کرد؟

۲. در صورت پیشنهاد، شرایط شرعی و حقوقی آن، به‌ویژه برای دختران، کدام است؟

۳. آیا تجربه ازدواج موقت قبل از تشکیل رسمی خانواده برای این دسته از دختران و پسران آسیب‌هایی روان‌شناختی یا خانوادگی به دنبال دارد؟ این آسیب‌ها کدام است؟ شرایط کمینه‌سازی این آسیب‌ها چیست؟

۴. کدام یک از دو گزینه پیش رو، خویشتنداری جنسی تا ازدواج دائم، یا ازدواج موقت، در بهترین وضعیت پیشنهاد می‌شود؟

۳ ـ ۲. خویشتنداری جنسی

همان‌گونه که گذشت، رویکرد تنظیم رفتار جنسی از نگاه اسلام شامل دو راهبرد ازدواج و خویشتنداری جنسی است. این رویکرد گویای این مطلب است که ارضای نیاز جنسی، به‌تنهایی «شادکامی در زندگی جنسی» را فراهم نمی‌کند. فضای زندگی ما آن‌قدر وسیع نیست که بتواند زمینه را برای ارضای فوری تمامی خواسته‌ها و نیازها فراهم کند. همین‌طور در ارضای نیاز جنسی محدودیت‌های اجتناب‌ناپذیری وجود دارد. یکی از محدودیت‌ها به سبک زندگی دختران و پسران امروز ارتباط دارد؛ پسر یا دختری را نمی‌توان یافت که از سال‌های اولیه بلوغ طبیعی که تحت فشار غریزه قرار می‌گیرد آماده ازدواج و تشکیل خانواده باشد. چه‌بسا این گروه از دختران و پسران نمی‌توانند برای ازدواج موقت نیز موقعیتی ایمن از پیامدهای منفی بیابند. نه اینکه مشکل ازدواج مختص به زمان ما باشد، برخی روایات نشان از فراگیری این مشکل در گذشته‌های نسبتاً دور دارد. امام صادق علیه السلام نقل کرده است که روزی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله در خطبه خود فرمود: «هنگامی که نگاهتان به زن زیبایی افتاد [برای دورماندن از تحریک‌های جنسی گناه‌آلود] به نزد همسرانتان بروید. آنچه را در آن زن زیبا دیده‌اید، نزد همسرتان می‌یابید». در این زمان مردی در بین مردم ایستاد و عرض کرد: «یا رسول‌ اللّٰه! اگر کسی همسر نداشته باشد چه کند؟». پیامبر

نظام خانواده آنان شود، اصلاً قابل توصیه نخواهد بود و به قول علامه مجلسی (۱۴۰۹: ۲۱/۲۲) در زمره مکروهات قرار خواهد گرفت.^۱ از این‌رو در برخی روایات، ازدواج موقت مجرای حفظ عفت و اجتناب از گناه برای کسانی شمرده شده که یا امکان مالی برای ازدواج دائم ندارند یا از جمله مردانی هستند که مدتی طولانی در سفر و جدای از همسر خویش هستند^۲ (کلینی، ۱۴۰۷: ۵/۴۵۲).

به هر حال، مطرح‌کردن موضوع ازدواج موقت در فضای جامعه، به دلیل سازگاری با پیشینه‌های مذهبی، نه‌تنها تنش چندانی به همراه نخواهد داشت، بلکه نمونه‌ای از بازگشت به سنت‌های دینی است؛ نمونه‌ای که بیشتر صاحب‌نظران مسلمان، خواه سنت‌گرا و خواه تجددگرا، با چشم‌پوشی از اختلافات فرعی، درباره اصل آن توافق دارند (بستان، ۱۳۸۳: ۶۹).

اما برای اینکه ازدواج موقت در چارچوب مبتنی بر حکمت خود باقی بماند و از بدنامی‌ها و آسیب‌های دیگر، که عمدتاً ناشی از نحوه اجرا و شیوع آن است، جلوگیری شود به کنترل رسمی و غیررسمی نیاز دارد. کنترل رسمی از سوی نهادهای دولتی یا وابسته به دولت اعمال می‌شود و کنترل غیررسمی در بافت فرهنگی و به شکل درون‌گروهی یا درون‌خانگی اتفاق می‌افتد. ازدواج موقت، به‌ویژه درباره جوانانی که در دوران بلوغ تا تشکیل خانواده قرار دارند، ابعاد ظریفی دارد. ازدواج دائم مسئولیت و تکلیفی برای همسران ایجاد می‌کند که احیاناً پسر یا دختری را نمی‌توان یافت که از اول بلوغ طبیعی که تحت فشار غریزه قرار می‌گیرد آماده ازدواج دائم باشد. از سوی دیگر، خاصیت عصر جدید این است که فاصله بلوغ طبیعی را با بلوغ اجتماعی و قدرت تشکیل عائله بیشتر کرده است (مطهری، بی‌تا: ۱۹/۶۴).

بنابراین، آیا می‌توان برای این گروه از جوانان که از فشار غریزه جنسی در رنج‌اند و فعلاً امکان ازدواج دائم ندارند، ازدواج موقت را پیشنهاد کرد؟ قبل از این پیشنهاد به نظر می‌رسد