إنَّ اللّهَ عز و جل فَرَضَ عَلى أئِمَّةِ العَدلِ أن يُقَدِّروا أنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النّاسِ كَيلا يَتَبَيَّغَ بِالفَقيرِ فَقرُهُ . ^۱ خداوند، بر پيشوايان عادل، واجب كرده است كه خود را با مردم تهى دست، همسان سازند تا مبادا نادارىِ تهى دست ، او را برافروخته سازد.
از اين رو، انبيا و امامان ، ^۲ در شرايطى كه فقر، از جامعه ريشه كن نشده بود ، نهايت قناعت و ساده زيستى را در زندگى خود رعايت مى كردند ؛ امّا در عين حال، ديگران را به ميانه روى توصيه مى نمودند و اجازه نمى دادند كه ديگران ، خود را از لذّت هاى مشروع زندگى، محروم كنند . ^۳

۲ . رعايت مقتضيات زمان

پيشوايان دين، همواره مقتضيات زمان خود را در مقدار مصرف و چگونگى آن، رعايت مى كردند ، بدين معنا كه : اولاً امامان ، كارى را كه موجب انگشت نما شدن آنها شود، انجام نمى دادند. از اين رو، امام صادق عليه السلام در پاسخ كسى كه به او ايراد مى گيرد كه: «چرا بر خلاف سيره جدّت امام على عليه السلام ـ كه از لباس هاى ارزان و خشن استفاده مى كرد ـ ، از لباس نو و نرم استفاده مى كنى؟!» مى فرمايد : «على عليه السلام در زمانى از آن نوع لباس استفاده مى كرد كه در فرهنگ عمومى ، زشت نبود و اگر در

در ادامه ، امام عليه السلام با درخواست يارى از مردم ، مشكل آن نيازمند را حل كرد . ^۱

و ـ سيره پيشوايان دين در مصرف

عصمت پيشوايان بزرگ الهى و مصونيت آنان از گناه و اشتباه ، ايجاب مى كند كه سيره عملى آنان در مسائل مختلف و از جمله ، مصرف درآمدها، يكسان باشد و تفاوت هاى ظاهرى ، مقتضاى شرايط زمان و مكان زندگى آنهاست . مثلاً اگر امام على عليه السلام در زمان امام صادق عليه السلام زندگى مى كرد ، همان گونه مى زيست كه امام صادق عليه السلام زندگى كرده بود. عكس اين مطلب نيز صادق است .
بر اين اساس ، نكاتى كه در سيره عملى هر يك از پيشوايان ديده مى شود، قابل تسرّى به همه آنهاست . با اين نگاه، در بررسى سيره پيشوايان بزرگ دين، مشخّص مى شود كه همه بايدها و نبايدهاى الگوى مصرف ، رعايت شده ؛ امّا چند نكته ، برجسته و قابل توجّه است :

۱ . رعايت وظيفه خاص پيشوايان

وظيفه الهى همه پيشوايان عدل، اين است كه در مصرف ، همانند تهى دست ترين مردم زندگى كنند تا اُسوه و الگويى براى همه مردم باشند و مشكلات اقتصادى ، فشار روانى دوچندانى بر بينوايانْ وارد نسازد :