اين اقدام، يكى از مصاديق بارز تدبير در امور معيشتى است كه بيش از ثروت ، در رفاه و آسايش انسانْ مؤثّر است ، و در كنار دين شناسى و مقاومت در سختى ها ، به دست آوردن آن ، براى اهل ايمان، ضرورى است ، ^۱
و عدم برخوردارى از اين ويژگى، گاه موجب مى گردد كه برخى از بينوايان ، از ثروتمندان ، اسرافكارتر شمرده شوند . در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است:
رُبَّ فَقيرٍ أسرَفُ مِن غَنِىٍّ . فَقُلتُ : كَيفَ يَكونُ الفَقيرُ أسرَفَ مِنَ الغَنِىِّ ؟ فَقالَ : إنَّ الغَنِىَّ يُنفِقُ مِمّا اُوتِىَ ، وَالفَقيرَ يُنفِقُ مِن غَيرِ ما اُوتِىَ . ^۲ [امام عليه السلام فرمود:] «بسا فقيرى كه از توانگر، اسرافكارتر باشد» . گفتم : چگونه چنين چيزى ممكن است ؟ فرمود : «توانگر، از آنچه به وى عطا شده ، خرج مى كند ؛ ولى فقير، بدون آن كه به وى انفاق شده خرج مى كند» .

۲ . ميانه روى

دومين رهنمود براى اصلاح الگوى مصرف ، ميانه روى (اعتدال) در مصرف است . ممكن است درآمدِ شخصى ، به گونه اى باشد كه هر قدر كه مايل است، بتواند هزينه كند ؛ امّا اسلام، اجازه نمى دهد كه بيش از نياز ، مصرف نمايد . البته بايد توجّه داشت كه نياز ، مراتبى دارد . دانشمندان ، نيازهاى انسان را به سه مرتبه تقسيم كرده اند : ضرورت ، كفايت و رفاه .

ج ـ بايدهاى الگوى مصرف، از امكانات شخصى

اصلى ترين اقداماتى كه انجام دادن آنها، به منظور اصلاح الگوى مصرف ـ البته از درآمدها و امكانات شخصى ـ ، لازم و ضرورى است، عبارت اند از :

۱ . برنامه ريزى

نخستين رهنمود اسلام براى اصلاح الگوى مصرف ، برنامه ريزى براى هزينه كردن و ايجاد تعادل ميان دخل و خرج زندگى است . قرآن در اين باره مى فرمايد :
«لِيُنفِقْ ذُو سَعَةٍ مِّن سَعَتِهِ وَ مَن قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنفِقْ مِمَّآ ءَاتَاهُ اللَّهُ» ^۱ بر توانگر است كه از دارايىِ خود هزينه كند ، و هر كه روزى اش بر او تنگ شده باشد ، از آنچه خداوند به او داده است ، خرج كند .
اين سخن ، بدين معناست كه هر كس بايد فراخور درآمد خود، براى هزينه هاى زندگى خويش برنامه ريزى كند ؛ زيرا درآمد همه مردم، يكسان نيست . از اين رو، هر كس براى رسيدن به توازن و تعادل ميان دخل و خرج زندگى ، بايد برنامه خاص خود را داشته باشد . رعايت اين توازن ، حتّى در شرايط مختلف اقتصادى زندگى يك فرد نيز ضرورى است . ^۲