109
الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

۸۷.امام على عليه السلام :ميانه روى ، نيمِ توشه زندگى است .

۸۸.امام زين العابدين عليه السلام :انسان بايد با ميانه روى و تا حدّ كفايت ، انفاق كند و افزون مالش را براى آخرتش پيش فرستد ؛ زيرا اين، بيشتر سبب پايدارى نعمت ، و نزديك تر به افزونىِ [قربِ] خداوند ، و سودمندتر براى آخرت است .

۸۹.امام زين العابدين عليه السلامـ از دعاى وى در كمك خواهى براى پرداخت وام ـ :بار خدايا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از ولخرجى و زياده روى دور كن و با بخشش و ميانه روى، مرا بر پا و استوار بدار و اندازه نگاه داشتنِ نيكو را به من بياموز و به لطف خويش، مرا از ريخت و پاشْ باز بدار .

۹۰.امام صادق عليه السلام :خداوند عز و جل به پيامبرش صلى الله عليه و آله آموخت كه چگونه انفاق كند و آن ، چنين بود : نزد وى قدرى طلا بود و او كراهت داشت كه [با اندوخته طلا] شب را سپرى كند ؛ پس آن را صدقه داد . صبحگاهان، در حالى برخاست كه نزد وى چيزى [براى صدقه دادن ]نبود . نيازخواهى به سراغ وى آمد ، امّا پيامبر، چيزى نداشت كه به او ببخشد . آن نيازخواه، به سرزنش وى پرداخت و پيامبر كه رحم ورز و دل نازك بود ، اندوهگين شد كه چرا چيزى براى بخشيدن ندارد! آن گاه خداوند ـ تعالى ـ پيامبرش را با فرمان خويش ، چنين تأديب فرمود: «و دست خويش به گردنت مبند [و بخل نورز و امساك مكن] و آن را يكسره مگشاى [و به گزاف و زياده روى، بخشش مكن]؛ زيرا [در اين صورت ]نكوهيده و درمانده مى نشينى» .
[بدين سان ، به وى] مى فرمايد : مردم، گاه از تو چيزى مى خواهند و عذرى از تو نمى پذيرند ؛ پس اگر همه مالى را كه دارى، از پيشْ بخشيده باشى ، از مال، تهى دست شده اى [و توانِ انفاق نخواهى داشت] .

۹۱.الكافىـ به نقل از عجلان ـ :نزد امام صادق عليه السلام بودم كه نيازمندى، وارد شد و امام برخاست و از طَبَق خرما ، دستش را پر كرد و به او داد . آن گاه، نيازمند ديگرى آمد و درخواست كمك كرد . ايشان برخاست و يك مشت گرفت و به او هم داد . نفر سوم آمد و درخواست كرد .
امام فرمود : «خداوند، به ما و تو روزى عطا كند». سپس فرمود : «از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله كسى چيزى درخواست نمى كرد ، مگر اين كه به او مى داد . زنى پسرش را به سوى پيامبر خدا فرستاد و گفت : از ايشان كمك بگير . اگر فرمود : چيزى در پيشمان نيست ، به ايشان بگو : پيراهنت را به من بده . جوانك نزد پيامبر خدا آمد و از ايشان درخواست كمك كرد . پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : چيزى پيشمان نيست . گفت: پس پيراهنت را به من بده . آن حضرت، پيراهنش را گرفت و به جوان داد . خداوند به ايشان ميانه روى را آموخت و فرمود : «و دستت را به گردنت مبند و آن را كاملاً از هم باز مكن تا سرزنش شده و حسرت زده شوى» » .


الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث
108

۸۷.الإمام عليّ عليه السلام :الِاقتِصادُ نِصفُ المَؤونَةِ . ۱

۸۸.الإمام زين العابدين عليه السلام :لِيُنفِقِ الرَّجُلُ بِالقَصدِ وبُلغَةِ الكَفافِ ، ويُقَدِّم مِنهُ فَضلاً لِاخِرَتِهِ ؛ فَإِنَّ ذلِكَ أبقى لِلنِّعمَةِ ، وأقرَبُ إلَى المَزيدِ مِنَ اللّهِ عز و جل ، وأنفَعُ فِي العافِيَةِ . ۲

۸۹.عنه عليه السلامـ مِن دُعائِهِ فِي المَعونَةِ عَلى قَضاءِ الدَّينِ ـ: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وَاحجُبني عَنِ السَّرَفِ وَالِازدِيادِ ، وقَوِّمني بِالبَذلِ وَالِاقتِصادِ ، وعَلِّمني حُسنَ التَّقديرِ ، وَاقبِضني بِلُطفِكَ عَنِ التَّبذيرِ . ۳

۹۰.الإمام الصادق عليه السلام :عَلَّمَ اللّهُ عز و جل نَبِيَّهُ صلى الله عليه و آله كَيفَ يُنفِقُ ، وذلِكَ أنَّهُ كانَت عِندَهُ اُوقِيَّةٌ مِنَ الذَّهَبِ ، فَكَرِهَ أن يَبيتَ فَتَصَدَّقَ بِها ، فَأَصبَحَ ولَيسَ عِندَهُ شَيءٌ ، وجاءَهُ مَن يَسأَلُهُ فَلَم يَكُن عِندَهُ ما يُعطيهِ ، فَلامَهُ السّائِلُ ، وَاغتَمَّ هُوَ حَيثُ لَم يَكُن عِندَهُ ما يُعطيهِ ، وكانَ رَحيما رَقيقا ، فَأَدَّبَ اللّهُ تَعالى نَبِيَّهُ صلى الله عليه و آله بِأَمرِهِ فَقالَ : «وَ لَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا» ؛ ۴ يَقولُ : إنَّ النّاسَ قَد يَسأَلونَكَ ولا يَعذِرونَكَ ، فَإِذا أعطَيتَ جَميعَ ما عِندَكَ مِنَ المالِ كُنتَ قَد حُسِرتَ مِنَ المالِ . ۵

۹۱.الكافي عن عجلان :كُنتُ عِندَ أبي عَبدِ اللّه عليه السلام فَجاءَ سائِلٌ فَقامَ إلى مِكتَلٍ فيهِ تَمرٌ فَمَلَأَ يَدَهُ فَناوَلَهُ ، ثُمَّ جاءَ آخَرُ فَسَأَلَهُ فَقامَ فَأَخَذَ بِيَدِهِ فَناوَلَهُ ، ثُمَّ جاءَ آخَرُ فَسَأَلَهُ فَقامَ فَأَخَذَ بِيَدِهِ فَناوَلَهُ ثُمَّ جاءَ آخَرُ فَسَأَلَهُ فَقامَ فَأَخَذَ بِيَدِهِ فَناوَلَهُ ثُمَّ جاءَ آخرُ فَقالَ : اللّهُ رازِقُنا وإيّاكَ، ثُمَّ قالَ : إنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله كانَ لا يَسأَلُهُ أحَدٌ مِنَ الدُّنيا شَيئا إلّا أعطاهُ ، فَأَرسَلَت إلَيهِ امرَأَةٌ ابْناً لَها ، فَقالَتِ : اِنطَلِق إلَيهِ فَاسأَلهُ فَإِن قالَ لَكَ : لَيسَ عِندَنا شَيءٌ ، فَقُل : أعطِني قَميصَكَ ، قالَ : فَأَخَذَ قَميصَهُ فَرَمى بِهِ إلَيهِ ـ وفي نُسخَةٍ اُخرى فَأَعطاهُ ـ فَأَدَّبَهُ اللّهُ تَبارَكَ وَتَعَالى عَلَى القَصدِ ، فَقالَ : «وَ لَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا» . ۶

1.غرر الحكم : ح ۵۶۵ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۲۵ ح ۲۶۹ .

2.الكافي : ج ۴ ص ۵۲ ح ۱ عن بريد بن معاوية عن الإمام الباقر عليه السلام ، وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۲۵۷ ح ۲۷۸۴۰ .

3.الصحيفة السجّادية : ص ۱۲۱ الدعاء ۳۰ ، المصباح للكفعمي : ص ۲۳۱ .

4.الإسراء : ۲۹ .

5.الكافي : ج ۵ ص ۶۷ ح ۱ عن مسعدة بن صدقة ، تحف العقول : ص ۳۵۱ وفيه «رفيقا» بدل «رقيقا» و«خسرت» بدل «حسرت» ، بحار الأنوار : ج ۴۷ ص ۲۳۵ ح ۲۲ .

6.الكافي : ج ۴ ص ۵۵ ح ۷ ، تفسير العياشي : ج ۲ ص ۲۸۹ ح ۵۹ ، تفسير القميّ : ج ۲ ص ۱۸ من دون إسناد إلى الإمام الصادق عليه السلام وكلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۹۶ ص ۱۶۹ ح ۱۵ .

  • نام منبع :
    الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5948
صفحه از 236
پرینت  ارسال به