165
الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

۱۹۴.امام على عليه السلام :دارايى خويش را در راه گناهان صرف مكن ؛ زيرا آن گاه ، بدون عمل [صالح]، نزد خدا خواهى رفت .

۱۹۵.اصلاح المالـ به نقل از محمّد بن سوقه ـ :مردى از سعيد بن جُبير در باره نهىِ پيامبر صلى الله عليه و آله از تباه كردنِ مال ، سؤال كرد . وى گفت: «تباه كردن مال ، آن است كه خداوند، روزىِ حلال به تو عطا فرمايد و آن را براى چيزى كه خداوند بر تو حرام فرموده ، انفاق كنى» .

۱۹۶.امام زين العابدين عليه السلام :معبود من! . . . كيست كه بيش از من . . . به مايه هدايت خويش نادان باشد ؛ كيست كه از من ، از بهره [معنوى ]خويش غافل تر باشد ؛ كيست كه از من ، از سامان دهىِ جان خويش دورتر باشد . . . آن گاه كه روزى ات را كه بر من جارى فرموده اى ، در گناهى كه مرا از آن بازداشته اى ، هزينه مى كنم؟

۴ / ۶

هزينه كردن نابجا

۱۹۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى على! چهار چيز هدر مى روند : خوردن از پىِ سيرى ؛ چراغ برافروختن در نور ماه ؛ كِشت كردن در شوره زار ؛ و نيكى و احسان به كسى كه شايسته آن نيست .

۱۹۸.امام على عليه السلام :هر كس از شما كه مالى دارد ، از فساد برحذر باشد كه هر آينه، اگر بخشيدن آن مال نا به جا باشد ، ريخت و پاش و اسراف است و هر چند نامِ وى را در ميان مردم، برمى كشد ، وى را نزد خداوند، فرو مى آورَد .
هيچ كس نيست كه مالش را نابه جا و براى غير شايستگان صرف كند ، جز آن كه خداوند، سپاس ايشان را از وى دريغ دارد و دوستىِ جز او در دلشان افتد ، و اگر هم از آنان كسى باقى بمانَد كه او را سپاس گويد و برايش دل بسوزاند ، از باب چاپلوسى و ناراستى است و اگر روزگار باژگونه شود و او به آنان محتاج شود و نيازمند جبرانشان گردد ، آن گاه ، فرومايه ترين دوست و بدترين يارِ اويند .
هيچ كس نيست كه دارايى اش را نابه جا و براى ناشايستگان صرف كند ، جز آن كه تنها بهره اش ستايشِ فرومايگان و سپاسِ بَدان باشد ـ آن هم مادام كه به احسان و بخشش خويش ادامه دهد ـ و نادان [درباره اش ]بگويد : «او چه بخشنده است!»؛ و[لى ]او نزد خدا ، بخيل به شمار مى آيد . پس چه بهره اى مرگبارتر و زيانبارتر از اين بهره است؟ و كدام كارِ [به ظاهر] نيك ، سودش كم تر از اين كار است!
پس هر يك از شما را مالى است كه بايد با آن، به خويشاوندان پيوند برسانَد، ميهمانىِ نيكو ترتيب دهد ، و رنجور و اسير و در راه مانده را رهايى بخشد ؛ زيرا هر آينه، دستيابى به اين خوى ها، هم در دنيا مايه كرامت است و هم در آخرت ، سبب شرافت .


الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث
164

۱۹۴.عنه عليه السلام :لا تَصرِف مالَكَ فِي المَعاصي ؛ فَتَقدِمَ عَلى رَبِّكَ بِلا عَمَلٍ . ۱

۱۹۵.إصلاح المال عن محمّد بن سوقة :سَأَلَ رَجُلٌ سَعيدَ بنَ جُبَيرٍ عَن نَهيِ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله عَن إضاعَةِ المالِ ، قالَ : هُوَ (أن) يَرزُقَكَ اللّهُ رِزقا حَلالاً فَتُنفِقَهُ في ما حَرَّمَ اللّهُ عَلَيكَ . ۲

۱۹۶.الإمام زين العابدين عليه السلام :يا إلهي . . . فَمَن أجهَلُ مِنّي . . . بِرُشدِهِ !؟ ومَن أغفَلُ مِنّي عَن حَظِّهِ !؟ ومَن أبعَدُ مِنّي مِنِ استِصلاحِ نَفسِهِ . . . حينَ اُنفِقُ ما أجرَيتَ عَلَيَّ مِن رِزقِكَ في ما نَهَيتَني عَنهُ مِن مَعصِيَتِكَ ؟ ۳

۴ / ۶

إنفاقُ المالِ في غَيرِ حَقِّهِ

۱۹۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :يا عَلِيُّ ، أربَعَةٌ يَذهَبنَ ضَياعا : الأَكلُ عَلَى الشِّبَعِ ، وَالسِّراجُ فِي القَمَرِ ، وَالزَّرعُ فِي السَّبخَةِ ، وَالصَّنيعَةُ عِندَ غَيرِ أهلِها . ۴

۱۹۸.الإمام عليّ عليه السلام :مَن كانَ فيكُم لَهُ مالٌ فَإِيّاهُ وَالفَسادَ! فَإِنَّ إعطاءَهُ في غَيرِ حَقِّهِ تَبذيرٌ وإسرافٌ ، وهُوَ يَرفَعُ ذِكرَ صاحِبِهِ فِي النّاسِ ويَضَعُهُ عِندَ اللّهِ .
ولَم يَضَعِ امرُؤٌ مالَهُ في غَيرِ حَقِّهِ وعِندَ غَيرِ أهلِهِ إلّا حَرَمَهُ اللّهُ شُكرَهُم ، وكانَ لِغَيرِهِ وُدُّهُم ؛ فَإِن بَقِيَ مَعَهُ مِنهُم بَقِيَّةٌ مِمَّن يُظهِرُ الشُّكرَ لَهُ ويُريهِ النُّصحَ فَإِنَّما ذلِكَ مَلَقٌ مِنهُ وكَذِبٌ ؛ فَإِن زَلَّت بِصاحِبِهِمُ النَّعلُ ثُمَّ احتاجَ إلى مَعونَتِهِم ومُكافَأَتِهِم فَأَلأَمُ خَليلٍ وشَرُّ خَدينٍ .
ولَم يَضَعِ امرُؤٌ مالَهُ في غَيرِ حَقِّهِ وعِندَ غَيرِ أهلِهِ إلّا لَم يَكُن لَهُ مِنَ الحَظِّ في ما أتى إلّا مَحمَدَةُ اللِّئامِ وثَناءُ الأَشرارِ ـ ما دامَ عَلَيهِ مُنعِما مُفضِلاً ـ ومَقالَةُ الجاهِلِ : ما أجوَدَهُ! وهُوَ عِندَ اللّهِ بَخيلٌ . فَأَيُّ حَظٍّ أبوَرُ وأخسَرُ مِن هذَا الحَظِّ ؟! وأيُّ فائِدَةِ مَعروفٍ أقَلُّ مِن هذَا المَعروفِ ؟!
فَمَن كانَ مِنكُم لَهُ مالٌ فَليَصِل بِهِ القَرابَةَ ، وَليُحسِن مِنهُ الضِّيافَةَ ، وَليَفُكَّ بِهِ العانِيَ وَالأَسيرَ وَابنَ السَّبيلِ ؛ فَإِنَّ الفَوزَ بِهذِهِ الخِصالِ مَكارِمُ الدُّنيا وشَرَفُ الآخِرَةِ . ۵

1.غرر الحكم : ح ۱۰۳۶۱ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۵۲۵ ح ۹۵۹۶ .

2.إصلاح المال : ص ۲۰۰ ح ۱۱۵ .

3.الصحيفة السجّادية : ص ۶۹ الدعاء ۱۶ ، المزار الكبير : ص ۱۵۸ .

4.كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۴ ص ۳۷۳ ح ۵۷۶۲ عن حمّاد بن عمرو عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام ، الخصال : ص ۲۶۳ ح ۱۴۳ عن حمّاد بن عمرو عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام عنه صلى الله عليه و آله ، تحف العقول : ص ۹ وفيه «ضلالاً» بدل «ضياعا» ، مكارم الأخلاق : ج ۲ ص ۳۳۵ ح ۲۶۵۶ عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام عنه صلى الله عليه و آله ، بحار الأنوار : ج ۶۶ ص ۳۳۲ ح ۱۱ .

5.الكافي: ج ۴ ص ۳۱ ح ۳ عن أبي مخنف الأزدي، بحار الأنوار: ج ۴۱ ص ۱۲۲ ح ۲۹ وراجع الأمالي للمفيد: ص ۱۷۶ ح ۶ ونهج البلاغة : الخطبة ۱۴۲ والأمالي للطوسي : ص ۱۹۵ ح ۳۳۱ وتحف العقول : ص ۱۸۵ .

  • نام منبع :
    الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5926
صفحه از 236
پرینت  ارسال به