گناهان دیگر نیز اجتناب مى‏کنند.

۳. روزه خواصّ خواص

در این مرتبه از روزه‏دارى، روزه‌دار نه تنها از مفطرات روزه و گناهان اجتناب مى‏کند، بلکه از اشتغال به هر چه او را از یاد خدا باز مى‏دارد، اجتناب مى‏نماید:

روزه عام از شرابِ و نان بودروزه خاص از همه عصیان بود
روزه‏های او بود از غیر دوستهر چه مى‏خواهد، همه از بهر اوست.^۱

بر این اساس، بالاترین مراتب رکن چهارم اعتکاف (روزه‌داری)، بالاترین مراتب رکن پنجم یعنی پرهیز از آسیب‏های اعتکاف نیز هست و معتکف، اگر توفیق یابد در ایّام اعتکاف از این مرتبه روزه‌داری برخوردار شود، به بالاترین مراتب برکات اعتکاف دست خواهد یافت.

گفتنی است اعمالی که در فصل ششم این فرهنگ‌نامه آمده، بویژه تهجّد و نافله شب و مناجات‏ها، مى‏توانند معتکف را در رسیدن به این مقصود یاری دهد.

مراتب برکات یاد خدا

اشاره شد^۲ که حکمت اعتکاف، روی‌آوری و توجّه تام به خداوند سبحان و روگردانی از غیر اوست.

یاد خداوند سبحان، برکات فراوانی برای زندگی مادّی و معنوی انسان دارد، بویژه آن که انسان در خانه خدا و در بالاترین مراتب روزه‌دارى، خدا را یاد کند.^۳

حقیقت یاد خدا، به معنای توجّه قلبی برآمده از معرفت حقیقى، همراه با

چه قدر زیباست!

در جهان، چون حسن یوسف، کس ندیدحسن، آن دارد که یوسف آفرید
گفتنی است در تبیین مراتب برکات یاد خدا، در این باره توضیح بیشتر ارائه خواهد شد.

مراتب برکات روزه‏دارى

سومین رکن اعتکاف، یعنی روزه‏داری نیز برکات فراوانی برای معتکف دارد، مانند: تقویت ملکه تقوا (پرهیزگاری)، کاهش سرکشی غریزه جنسى، حکمت، تقرّب به خدا، اجابت دعا، فاصله گرفتن از آتش دوزخ، آرامش روز قیامت، زمینه‌سازی برای شفاعت اولیای الهى و کامیابی در بهشت موعود.

مهم‏ترین برکات روزه، مانند همه عبادات، نزدیکی معنوی به خداوند سبحان و بهره‏مند شدن از لذّت معرفت شهودی اوست که قابل قیاس با هیچ لذّتی نیست: وَ ما أطیَبَ طَعمَ حُبِّکَ، وَ ما أعذَبَ شِربَ قُربِکَ!^۱

روزه‌داری، مراتبی دارد که بالاترین آن، راه رسیدن به این مقصد اعلای انسانیت است.

ارباب سیر و سلوک با بهره‏گیری از ره‌نمودهای اهل بیت علیهم السّلام، مراتب روزه‌داری را به سه مرتبه، درجه‌بندی کرده‏اند:

۱. روزه عوام

پایین‏ترین مرتبه روزه، «روزه عوام» یعنی روزه عموم مردم نامیده شود که شرط آن، اجتناب از هر چیزی است که روزه را باطل مى‏کند، مانند: خوردن، آشامیدن و دیگر مفطرات روزه.

۲. روزه خواص

خواصّ روزه‌داران، کسانی هستند که افزون بر اجتناب از مفطِرات روزه، از