23
فرهنگ‌نامه اعتکاف

دو. خرید و فروش

خرید و فروش بلکه هر نوع داد و ستد، مانند صلح، اجاره و سایر معاملات تجارى، بنابر احتیاط جایز نیست۱.

سه. مجادله

مقصود از مجادله، بحث و گفتگو در امور دنیوی و دینى، با انگیزه غلبه بر طرف مقابل و اظهار قدرت و برتری است.۲

چهار. لذایذ جنسی حلال

انواع لذایذ جنسی، خواه در روز و شب، موجب باطل شدن اعتکاف مى‏گردد.

ب ـ محرّمات عام

مقصود از محرّمات عام، کارهایی هستند که حرمت آنها، به اعتکاف اختصاص ندارد، مانند: تنجیس مسجد یا انجام کارهایی که موجب بطلان روزه مى‏شود ـ که اگر در روز انجام گیرند، موجب بطلان اعتکاف نیز مى‏شوند ـ یا دیگر محرّماتی که به روز اختصاص ندارند و در شب نیز باید از آنها پرهیز شود مانند خودارضایى.۳

آداب اعتکاف

در منابع فقهی شیعه، مطلبی تحت عنوان «آداب اعتکاف» یا «مکروهات اعتکاف» دیده نشده۴ است؛ ولی با بهره‏گیری از احادیث اهل بیت علیهم السّلام و دیدگاه‌های فقها، مى‏توان آداب غیر الزامى اعتکاف را به دو دسته تقسیم کرد:

1.. ر. ک: تحریر الوسیلة: ج ۱ ص ۳۰۹.

2.. لکن بر اساس آنچه شمارى از فقها فرموده‏اند، گفتگو در بارۀ مسائل علمى، در اعتکاف، مستحب است (ر.ک: ص ۶۱ «فضیلت آموزش و آموختن در مسجد»).

3.. ر.ک: تحریر الوسیلة: ص ۳۰۹.

4.. «لم نعثر فى الکتب التی بأیدینا على آداب الاعتکاف أو المکروهات فیه؛ در کتاب‌های در دسترسمان، آداب یا مکروهات اعتکاف را نیافتیم» (الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت علیهم السّلام: ج ۱ ص ۷۶۴).


فرهنگ‌نامه اعتکاف
22

مى‏گردند. این دسته از آسیب‏ها، «مکروهات اعتکاف‏» اند که ضمن آداب اعتکاف خواهند آمد.

شاید حکمت این که در متن احادیث،۱ محرّمات و مکروهات اعتکاف در کنار هم آمده‌اند، این باشد که هر چند انجام مکروهات از نظر شرعی، موجب بطلان اعتکاف نمى‏شود، ولی به هر حال، به حقیقت اعتکاف ـ که زمینه‏ساز فارغ شدن برای یاد خدا است ـ، آسیب مى‏رسانند و معتکف را از برکات اعتکاف کامل، بى‏بهره مى‏سازد

و اینک، توضیحی کوتاه در باره دسته اوّل از آسیب‏های اعتکاف که از ارکان این عبادت شمرده مى‏شود:

محرّمات اعتکاف

محرّمات اعتکاف را به دو دسته مى‏توان تقسیم کرد:

الف ـ محرّمات خاص

مقصود از محرّمات خاص، اموری هستند که تنها برای معتکف، گناه شمرده مى‏شوند؛ ولی برای غیر معتکف، نه تنها حرام نیستند، بلکه ممکن است مستحب و حتّی گاهی واجب باشند.

محرّماتی که به اعتکاف اختصاص دارند عبارت اند از:

یک. بهره‏گیری از بوی خوش

بهره‌گیری از بوی خوش برای معتکف جایز نیست. بنا بر این، کسانی که فاقد حسّ بویایی هستند و لذّتی از بوی خوش نمى‏برند، استفاده آنان از عطر مانعی ندارد.۲

1.. ر. ک: ص۳۸ (آداب اعتکاف).

2.. ر.ک: صاحب جواهر (جواهر الکلام: ج۷ ص۲۰۲) محمدکاظم طباطبایی یزدی (عروة الوثقی: ج۳ ص۴۹۴، امام خمینی، (تحریر الوسیلة: ج۱ ص۳۰۹) سید ابوالقاسم خویی (مستند العروة: ج۲ ص۴۶۱)، سایر کسانی که بر کتاب عروة الوثقی حاشیه دارند نیز با این نظر موافق هستند. برخی از فقیهان، میان کسانی که حس بویایی ندارند و کسانی که حس بویایی داشته ولی از بوی خوش لذت نمی‌برند تفاوت قائل شده و تنها گروه اول را مجاز به استفاده از بوی خوش دانسته‌اند. سید حسین بروجردی (عروة الوثقی: ج۳ ص۴۹۴)، محمّدرضا گلپایگانی (التنقیح: ص ۲۷۰ «کتاب الاعتکاف») و شیخ جواد تبریزی (عروة الوثقی: ج۳ ص۶۹۵) از این جمله‌اند.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه اعتکاف
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری محمّدحسين صالح آبادي عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 12028
صفحه از 351
پرینت  ارسال به