43
فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه

۲/۴

پرهیز دادن از آنچه موجب محرومیت از نماز جمعه می‏شود

قرآن

(هنگامى که آنها تجارت يا سرگرمى‏ای را ببينند، پراکنده می‌شوند و به سوى آن مى‏روند و تو را در حالی که ايستاده‏ای، رها مى‏کنند. بگو: آنچه نزد خداست، بهتر از سرگرمی و تجارت است، و خداوند، بهترينِ روزى‌دهندگان است(.

حدیث

۴۴.امام زین العابدین علیه السلام: پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در روز جمعه، ایستاده بود و خطبه می‏خواند. بازاری به نام بطحا بود که قبیله بنی سلیم، برده و اسب و گوسفند بدان جا می‏بردند. انصار چنین بودند که هر گاه ازدواج می‏کردند، طبل و شیپور می‏نواختند. چون آن را شنیدند، به سویش روانه شدند و پیامبر خدا صلی الله علیه و اله را رها کردند. خداوند نیز آنان را به خاطر آن، سرزنش کرد و این آیات را نازل فرمود: (هنگامى که آنها تجارت يا سرگرمى‏ای را ببينند، پراکنده ‏می‌شوند و به سوى آن مى‏روند و تو را در حالی که ايستاده‏ای، رها مى‏کنند. بگو: آنچه نزد خداست، بهتر از سرگرمی و تجارت است، و خداوند، بهترين روزى‌دهندگان است(.۱

۴۵.صحیح البخاریـ به نقل از جابر ـ: با پیامبر صلی الله علیه و اله نماز جمعه می‏خواندیم که کاروانیان آمدند و مردم، جز دوازده نفر، پراکنده شدند و این آیه نازل شد: (هنگامى که آنها تجارت يا سرگرمى‏ای را ببينند، پراکنده مى‏شوند و به سوى آن

1.. بَينمَا رَسولُ اللّهِ‏ صلی الله علیه و اله قائِماً يَخطُبُ يَومَ الجُمُعَةِ وكانَت سوقاً يُقالُ لَها: البَطحاءُ، وكانَت بَنو سُلَيمٍ تَجِلبُ إلَيها السِّبیٰ وَالخيلَ وَالغَنَم، وَكانَتِ الأَنصارُ إذا تَزَوَّجوا ضَرَبوا بِالكُبرِ وَالمِزمارِ، وإذا سَمِعوا ذٰلِكَ خَرَجَ النّاسُ إلَيهِم وتَرَكوا رَسولَ اللهِ صلی الله علیه و اله قائِماً، فَعَيَّرَهُمُ اللهُ‏ عزّ و جلّ بِذٰلِكَ فَأَنزَلَ اللهُ‏ تَعالىٰ: (وَ إِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا ٱنفَضُّوا إِلَيْهَا وَ تَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِندَ ٱللَّهِ خَيْرٌ مِّنَ ٱللَّهْوِ وَ مِنَ ٱلتِّجَارَةِ وَ ٱللَّهُ خَيْرُ ٱلرَّازِقِينَ( (الجعفریات: ص۴۳، مستدرك الوسائل: ج۶ ص۲۴ح۶۳۴۶).


فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه
42

۴۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و اله: برخی مردم جز گهگاهی۱، به نماز جمعه نمى‏آیند و برخی از آنان خداوند را جز با کم‏اعتنايى، ياد نمى‏کنند.۲

۴۱.امام علی صلی الله علیه و اله: گاه یکی از شما در بیابان [و محل‏های دور افتاده] ساکن می‏شود و جز روز جمعه، به مسجد نمی‏آید. آن گاه دورتر می‏رود و یک‌ هفته در میان به [نماز] جمعه می‏آید. سپس دورتر می‏رود تا آن که به نماز جمعه نمی‏آید و خداوند بر دلش مُهر می‏نهد.۳

۴۲.امام باقر علیه السلام: هر کس که سه نماز جمعه را پياپى ترک کند، خداوند بر دل او مُهر مى‏نهد.۴

۴۳.امام باقر علیه السلام: نماز جمعه، واجب است و با وجود امام، گرد هم آمدن در آن، واجب است و اگر بی‌دلیل، سه جمعه پیاپی، [نماز جمعه] ترک شود، سه واجبْ ترک شده است و کسی جز منافق، سه واجب را ترک نمی‏کند.۵

1.. احتمال دارد سخن برخی لغت‏شناسان عرب و از جمله فیومی در المصباح المنیر مبنی بر این که گاه از واژۀ «قلّت»، «عدم» قصد می‏شود ـ مثلاً «قليل الخیر» یعنی فردی که هیچ کار خیری نمی‏کند ـ مختص به واژۀ قلّت نباشد و در لغات مشابه نیز جریان داشته باشد. در این صورت، معنای حدیث به رغم ظاهر واژگانی خود ـ که در آن «نزر» به معنای «قلّت» به کار رفته ـ می‏تواند به این معنا باشد: برخی مردم هیچ‌گاه به نماز جمعه نمى‏آیند و برخی از آنان، خداوند را هرگز ياد نمى‏کنند.

2.. مِنَ النّاسِ مَن لا يَأتِي الجُمُعَةَ إلّا نَزراً، ومِنهُم مَن لا يَذكُرُ اللّهَ‏ إلّا هَجراً (تفسیرالقمّی: ج۱ ص۲۹۱، كنز الفوائد: ج۱ ص۲۱۶).

3.. يوشِكَ أحدَكُمُ أن يَتَبَدّىٰ حَتّىٰ لا يَأتِيَ المَسجِدَ إلّا يَومَ الجُمُعَةِ، ثُمَّ يَستَأخِرَ حَتّىٰ لا يَأتِيَ الجُمُعَةَ إلّا مَرَّةً ويَدَعُها مَرَّةً، ثُمَّ يَستَأخِرُ حَتّىٰ لا يَأتِيهَا، فَيَطبَعُ اللهُ‏ عَلىٰ قَلبِهِ(دعائم الإسلام: ج۱ ص۱۸۰، بحار الأنوار: ج۸۹ ص۲۵۴ ح۷۱).

4.. مَن تَرَكَ الجُمُعَةَ ثَلاثَ جُمَعٍ مُتَوالِيَةٍ طَبَعَ اللهُ‏ عَلىٰ قَلبِهِ(تهذیب الأحکام: ج۳ ص۲۳۸ ح۶۳۲، ثواب الأعمال: ص۲۷۶ ح۳).

5.. صَلاةُ الجُمُعَةَ فَريضَةٌ، وَالاِجتِماعُ إلَيها فَريضَةٌ مَعَ الإِمامِ، فَإِن تَرَكَ مِن غَيرِ عِلَّةٍ ثَلاثَ جُمَعٍ مُتَوالِيَةٍ تَرَكَ ثَلاثَ فَرائِضَ، ولا يَدَعُ ثَلاثَ فَرائِضَ مِن غَيرِ عِلَّةٍ الا مُنافِقٌ(ثواب الأعمال: ص۲۷۷ ح۴، الأمالی، صدوق: ص۵۷۳ ح۷۸۲).

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 14507
صفحه از 137
پرینت  ارسال به