141
فرهنگ ‌نامه آرزو

۲۵۵.امام على عليه السلام :در هنگام فريبندگى آمال و آرزوهاست كه خِردهاى نادانان ، فريب مى خورند و خِردهاى مردان ، آزموده مى شوند .

۲۵۶.امام كاظم عليه السلام :هركس سه چيز را بر سه چيزْ چيره گردانَد ، گويا به ويران كردن خِرد خويش كمك كرده است: كسى كه روشنايى انديشه اش را با آرزوى درازش تاريك كند ؛ و كسى كه تازه هاى حكمت (خِرد يا دانش) خويش را با زياده گويى هايش نابود نمايد ؛ و كسى كه نورِ عبرت آموزى اش را با خواهش هاى نفسانى اش خاموش كند، گويا هوسِ خود را در ويران كردن خِردش كمك رسانده است و كسى كه خِردش را ويران كند ، دين و دنياى خود را تباه ساخته است.

۸ / ۲

از بين رفتن بينش

۲۵۷.امام على عليه السلام :آرزوها، ديدگان بصيرت را كور مى كنند.

۲۵۸.امام على عليه السلام :سستى (سهل انگارى) ۱ بر چهار شاخه است: فريفته شدن ، ۲ آرزو، ترس ، ۳ و امروز و فردا كردن ، و اين ، بدان سبب است كه : ترس، از حق ، باز مى دارد . امروز و فردا كردن ، موجب كوتاهى ورزيدن در عمل مى شود تا آن گاه كه مرگِ او در رسد . و آرزو اگر نبود ، انسان ، حساب آنچه را در آن است ، مى دانست و اگر حساب وضع خود را مى دانست ، از هول و هراس ، سكته مى كرد . و فَريفته شدن ، انسان را از عمل ، باز مى دارد.

1.مقصود سستى و سهل انگارى در امور دين و بى توجهى به آن است (مرآة العقول : ج ۱۱، ص ۱۵۶).

2.غرّه: غفلت (النهاية : ج ۳، ص ۳۵۴ «غرر») در اين جا، مراد غفلت از پروردگار و از بزرگترين دشمنش مى باشد... (مرآة العقول : ج ۱۱، ص ۱۵۷). شايد هم مقصود غرّه شدن و اميد مطلق و پيش از اندازه بستن به رحمت خداوند و ناديده گرفتن خوف از او باشد چنان كه در قرآن كريم مى فرمايد: «يَـأَيُّهَا الاْءِنسَـنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ ؛ اى انسان، چه چيز تو را درباره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته» .

3.هيبت: ترس و بيم داشتن از غير خداوند است (مرآة العقول: ج ۱۱، ص ۱۵۸).


فرهنگ ‌نامه آرزو
140

۲۵۵.عنه عليه السلام :عِندَ غُرورِ الأَطماعِ وَالآمالِ تَنخَدِعُ عُقولُ الجُهّالِ وتُختَبَرُ ألبابُ الرِّجالِ. ۱

۲۵۶.الإمام الكاظم عليه السلام :مَن سَلَّطَ ثَلاثا عَلى ثَلاثٍ فَكَأَنَّما أعانَ عَلى هَدمِ عَقلِهِ : مَن أظلَمَ نورَ تَفَكُّرِهِ بِطولِ أمَلِهِ ، ومَحا طَرائِفَ حِكمَتِهِ بِفُضولِ كَلامِهِ ، وأطفَأَ نورَ عِبرَتِهِ بِشَهَواتِ نَفسِهِ ؛ فَكَأَنَّما أعانَ هَواهُ عَلى هَدمِ عَقلِهِ ، ومَن هَدَمَ عَقلَهُ أفسَدَ عَلَيهِ دينَهُ ودُنياهُ. ۲

۸ / ۲

ذَهابُ البَصيرَةِ

۲۵۷.الإمام عليّ عليه السلام :الأَمانِيُّ تُعمي أعيُنَ البَصائِرِ. ۳

۲۵۸.عنه عليه السلام :الهُوَينا ۴ عَلى أربَعِ شُعَبٍ : عَلَى الغِرَّةِ ۵ ، وَالأَمَلِ ، وَالهَيبَةِ ۶ ، والمُماطَلَةِ ۷ ؛ وذلِكَ بِأَنَّ الهَيبَةَ تَرُدُّ عَنِ الحَقِّ ، وَالمُماطَلَةُ تُفَرِّطُ فِي العَمَلِ حَتّى يَقدَمَ عَلَيهِ الأَجَلُ ، ولَولاَ الأَمَلُ عَلِمَ الإِنسانُ حَسَبَ ۸ ما هُوَ فيهِ ، ولَو عَلِمَ حَسَبَ ما هُوَ فيهِ ماتَ خُفاتا ۹ مِنَ الهَولِ وَالوَجَلِ ، وَالغِرَّةَ تَقصُرُ بِالمَرءِ عَنِ العَمَلِ. ۱۰

1.غرر الحكم : ح ۶۲۲۲ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۳۳۷ ح ۵۷۴۸ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۱۷ ح ۱۲ عن هشام بن الحكم ، تحف العقول : ص ۳۸۶ ، بحار الأنوار : ج ۷۸ ص ۳۰۰ ح ۱ .

3.نهج البلاغة : الحكمة ۲۷۵ ، غرر الحكم : ح ۱۳۷۵ ، بحار الأنوار : ج ۷۸ ص ۱۴ ح ۷۱ نقلاً عن مطالب السؤول .

4.الهُوَيْنا : تصغير الهونى ، تأنيث الأهون ، وهو من الهون : الرفق واللين والتثبّت (النهاية : ج ۵ ص ۲۸۴ «هون») . والمراد هنا التهاون في أمر الدين وترك الاهتمام فيه (مرآة العقول : ج ۱۱ ص ۱۵۶) .

5.الغِرَّة : الغفلة (النهاية : ج ۳ ص ۳۵۴ «غرر») . وهي هنا الغفلة عن ربّه وعن عدوّه الأكبر .. . (مرآة العقول : ج ۱۱ ص ۱۵۷) .

6.الهَيبة : المهابة والمخافة من غير اللّه (مرآة العقول : ج ۱۱ ص ۱۵۸) .

7.المطل: التسويف والمدافعة بالعِدة والدَّين (لسان العرب: ج ۱۱ ص ۶۲۴ «مطل»).

8.حَسَب ما هو فيه ـ بالتحريك ـ : أي حسابه و قدره و عدده و ما هو فيه عمره وعمله، إشارة إلى قول النبي صلى الله عليه و آله : حاسِبوا أنفسكم قبل أن تحاسَبوا (مرآة العقول : ج۱۱ ص ۱۵۸).

9.خُفاتا : فجأةً (تاج العروس : ج ۳ ص ۴۶ «خفت») .

10.الكافي : ج ۲ ص ۳۹۴ ح ۱ ، كتاب سليم بن قيس : ج ۲ ص ۹۵۲ كلاهما عن سليم بن قيس ، الخصال : ص ۲۳۴ ح ۷۴ عن الأصبغ بن نباتة ، تحف العقول : ص ۱۶۸ وليس فيهما ذيله ، بحار الأنوار : ج ۶۸ ص ۳۸۴ ح ۳۲ .

  • نام منبع :
    فرهنگ ‌نامه آرزو
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همكاری: سیّد محمّدكاظم طباطبایی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1205
صفحه از 183
پرینت  ارسال به