تا تشبیه و تجسیم رخ ندهد. هرچند در کیفیت تأویل با یک‌دیگر اختلاف دارند، ولی در این اصل که نباید به ظاهر تشبیهی این متون دال بر صفات خبری ملتزم شد با هم وحدت نظر دارند.^۱

در متون دینی مسئله فراتر از صفات خبریه است و صفات مخلوقات به طور کلی از خداوند نفی می‌شود. از این احادیث می‌توان نفی هر آنچه را که در مخلوق یافت می‌شود از خالق، به‌عنوان یک قاعده، استنتاج کرد. بر اساس‏ این روایات نه‌تنها محدودیت‌های ‌مخلوق، بلکه کمالات مخلوق نیز در خالق وجود ندارد بلکه محال است که وجود داشته باشد. در احادیث محال بودن اتصاف خالق به هرآن چه در مخلوق است، به‌عنوان قاعده‌ای عقلی بیان شده و دلایل عقلی برای آن ذکر شده است.

ادله نقلی قاعده

عبداللّه بن سنان از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمودند:

۰.لَا یُوصَفُ بِکَیْفٍ وَلَا أَیْنٍ وَحَیْثٍ وَکَیْفَ أَصِفُهُ بِالْکَیْفِ وَهُوَ الَّذِی کَیَّفَ الْکَیْفَ حَتَّى صَارَ کَیْفاً فَعَرَفْتُ الْکَیْفَ بِمَا کَیَّفَ لَنَا مِنَ الْکَیْفِ أَمْ کَیْفَ أَصِفُهُ بِأَیْنٍ وَهُوَ الَّذِی أَیَّنَ الْأَیْنَ حَتَّى صَارَ أَیْناً فَعُرِفَتِ الْأَیْنُ بِمَا أَیَّنَ لَنَا مِنَ الْأَیْنِ أَمْ کَیْفَ أَصِفُهُ بِحَیْثٍ وَهُوَ الَّذِی حَیَّثَ الْحَیْثَ حَتَّى صَارَ حَیْثاً فَعُرِفَتِ الْحَیْثُ بِمَا حَیَّثَ لَنَا مِنَ الْحَیْثِ؛^۲ خداوند به کیفیت و چگونگی و مکان و جایگزینی و حیثیت و چه سویی توصیف نمی‌شود. چگونه به کیفیت وصفش کنم با این‌که او کیفیت را پدید آورده است تا تحقق یافت،

پیشی نمی‌گیریم، بلکه می‌گوییم بلا کیف استیلا یافت و این‌که خداوند نور است همان‌‌‌‌‌‌‌گونه که خود فرموده است (اللّه نُورُ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ) و این‌که برای او وَجه است، همان‌گونه که می‌فرماید (وَیَبْقى‏ وَجْهُ رَبِّکَ) و این‌که خداوند دست دارد همان‌‌‌گونه که می‌فرماید «خَلَقْتُ بِیَدَیَّ» و این‌که دارای دو چشم است، همان‌گونه که می‌فرماید «تَجْرِی بِأَعْیُنِنا» و این‌که در روز قیامت خداوند و ملائکه می‌آیند همان‌‌گونه که خود می‌فرماید (وَجاءَ رَبُّکَ وَالْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا) و این‌که به آسمان دنیا فرود می‌آید همان‌‌‌‌‌‌‌گونه که مفاد حدیث است.^۱

ماتریدیه^۲ و گروهی از اهل حدیث به تفویض معتقدند و ضمن نسبت دادن صفات خبریه به خداوند معنای آن را به خداوند واگذار کرده و تفسیری از معنای این صفات ارائه نمی‌کنند. پاسخ مالک ابن انس درباره معنای استوای خداوند بر عرش، گویای این نظریه است. معروف است که وقتی شخصی از او درباره آیه (الرحمن علی العرش استوی)^۳ پرسید، او در پاسخ گفت: «استوای خداوند بر عرش معلوم، کیفیت این استوا مجهول، ایمان به آن واجب و ‌‌سؤال درباره آن بدعت است».^۴

متکلمان امامیه و معتزله در مواجهه با صفات خبریه، دست به تأویل می‌زنند