علامه مجلسی در شرح این روایت، می‌گوید:

۰.فرمایش امام علیه السلام «ان السنة لا تقاس» بدین معناست که نمی‌توان سنت را به‌واسطه قیاس شناخت؛ چون گاه اموری که در صفات ظاهری با یک‌دیگر مختلف هستند از جهت حکم با هم جمع شده و حکم یکسانی دارند و گاه اموری که با هم مشابه هستند از جهت حکم با یک‌دیگر فرق دارند و نمونه‌های رسا و روشن آن در احکام موجود است، مثل این‌که زن حائض روزه خود را قضا می‌کند، ولی نماز خود را قضا نمی‌کند؛ در حالی‌که عقول بیشتر مردم چنین حکم می‌کند که یا باید هر دو قضا شوند و یا اگر هر دو قضا نشوند، نماز باید قضا شود [نه روزه؛ چون نماز از روزه مهم‌تر است و اگر بنا بر قضا باشد باید امر مهم قضا شود نه آنچه کم اهمیت‌تر است]. خلاصه آن‌که هر روشی که در غالب موارد به خطا رفته است نمی‌تواند مدرک برای احکام شرعی به حساب آید.^۱

عثمان بن عیسى گوید از حضرت موسى بن جعفر علیه السلام درباره قیاس پرسیدم و ایشان فرمودند:

۰.مَا لَکُمْ وَالْقِیَاسَ إِنَّ اللّه لَا یُسْأَلُ کَیْفَ أَحَلَّ وَکَیْفَ حَرَّمَ؛^۲ شما را با قیاس چکار؟! از خداوند پرسش نشود چگونه حلال و چگونه حرام کرده است.^۳

دسته سوم: نهی از قیاس در اعتقادات

روایات نهی از قیاس در امور اعتقادی به متعلق «نهی از قیاس در مطلق عقاید»،

ملاصالح مازندرانی در توضیح این مطلب که چرا با قیاس نمی‌توان به دین خداوند دست یافت، می‌گوید:

۰.چون دین خداوند همان چیزی است که بر پیامبرش نازل کرده و جمیع نیازهای دنیوی و اخروی بندگان را داراست. راه رسیدن به این دین تنها در پیروی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و اوصیائش و اخذ این دین از آنهاست. پس کسی که این راه را نپیماید و از روش قیاس و اتکا به رأی پیش برود با وجود اختلاف طبیعت‌ها‌و افکار قطعاً از دین خداوند دور می‌شود و کسی که از دین خداوند دور شود، بی‌شک از دین بی‌بهره است.^۱

در روایات پیش‌گفته به صراحت از به‌کارگیری قیاس در دین نهی شده است و قیاس در دین می‌تواند در همه بخش‌ها جاری شود و به بخشی از دین اختصاص ندارد. آنچه این روایات بر آن تأکید دارند، لزوم پیروی و تبعیت از حجّت صحیح در دین است و این‌که در تدیّن‌ورزی نسبت به امور دینی نمی‌توان از امور بی‌پایه‌ای چون قیاس بهره گرفت؛ زیرا این‌گونه امور به‌جای این‌که ما را به دین برساند ما را از دین دور می‌کند.

دسته دوم: روایات نهی از قیاس در احکام

امام صادق علیه السلام به أبان بن تغلب می‌فرماید:

۰.إِنَّ السُّنَّةَ لَا تُقَاسُ أَ لَا تَرَى أَنَّ امْرَأَةً تَقْضِی صَوْمَهَا وَلَا تَقْضِی صَلَاتَهَا یَا أَبَانُ إِنَّ السُّنَّةَ إِذَا قِیسَتْ مُحِقَ الدِّینُ؛^۲ احکام اسلامى را نتوان قیاس کرد، نمى‏بینى که زن حائض روزه‏اش را قضا کند و نمازش را قضا نکند، اى  ابان، احکام اسلامى اگر قیاس شود، دین از میان برود.