از چیزی دیگر متولد می‌شوند. روایات دسته سوم، به همین موضوع مربوط است.

دسته سوم: احادیثی که به نخستین مخلوق اشاره دارند. از بین این احادیث دو‌گونه حدیث معتبر و متعدد وجود دارد. برخی از این احادیث، نخستین مخلوق را نور یا نور پیامبر صلی الله علیه و اله ‌معرفی می‌کنند و برخی دیگر «ماء» را مطرح می‌کنند. احتمالاً نور، نخستین مخلوق نورانی و ماء، نخستین مخلوق جسمانی است. از هر یک از این دو‌گونه روایات، یک روایت نقل می‌شود. امام علی علیه السلام می‌فرماید:

۰.إِنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ خَلَقَ نُوراً ابْتَدَعَهُ مِنْ غَیْرِ شَیْ‏ءٍ ثُمَّ خَلَقَ مِنْهُ ظُلْمَةً وَکَانَ قَدِیراً أَنْ یَخْلُقَ الظُّلْمَةَ لَا مِنْ شَیْ‏ءٍ کَمَا خَلَقَ النُّورَ مِنْ غَیْرِ شَیْ‏ءٍ؛^۱ خداوند بلند مرتبه نوری را به نحو ابتداع خلق کرد بی‌آن‌که از چیزی آن را گرفته باشد [و پایه خلقتش قرار بگیرد] سپس از این نور، ظلمت را خلق کرد و قادر بود که ظلمت را ابتدائاً و بدون استفاده از چیزی [نور] خلق کند همان‌گونه که نور را خلق کرد، بی‌آن‌که آن را از چیزی گرفته باشد.

مرد شامی به امام باقر علیه السلام عرض کرد:

۰.أسألک ما أول ما خلق اللّه عزّوجل من خلقه فإن بعض من سألته قال‏ القدرة و قال بعضهم العلم وقال بعضهم الروح فقال أبو جعفر علیه السلام ما قالوا شیئا أخبرک أن اللّه علا ذکره کان ولا شی‏ء غیره وکان عزیزا ولا عز لأنه کان قبل عزه وذلک قوله سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ وکان خالقا ولا مخلوق فأول شی‏ء خلقه من خلقه الشی‏ء الذی جمیع الأشیاء منه وهو الماء فقال السائل فالشی‏ء خلقه من شی‏ء أو من لا شی‏ء فقال خلق الشی‏ء لا من شی‏ء کان قبله؛^۲ از تو می‌پرسم نخستین چیزى که خداوند عزّوجل

مَعْنَى اللّه وَذَلِکَ فَرْقٌ بَیْنَهُ وَبَیْنَ الْمُحْدَث؛^۱ پس معنای اللّه این است که اوست که شیْ‏ء را از حد عدم به حد وجود خارج می‌سازد و اشیاء را بدون سابقه قبلی اختراع می‌کند و هر مخلوقی اشیاء را از چیزی اختراع می‌کند، مگر خداوند. پس این است معنای اللّه و فرق میان خداوند و محدَث.

واژه «دونه» در عبارت «کلّ مخلوق دونه»، قید توضیحی است. چون هر مخلوقی غیر خداست و در رتبه خالق نیست، بلکه دون خداست. بنابراین‌‌، منظور «کُلّ مخلوق دونه»، ماسوای خداوند، همه مخلوقات را دربر می‌گیرد. استثناء در همین جمله نیز استثناءِ منقطع است‌‌؛ زیرا خداوند داخل در مخلوقات نیست تا استثناء متصل باشد.

یزید بن جرجانی از امام رضا علیه السلام^۲ نقل می‌کند:

۰.أَنَّ کُلَّ صَانِعِ شَیْ‏ءٍ فَمِنْ شَیْ‏ءٍ صَنَعَ وَاللّه الْخَالِقُ اللَّطِیفُ الْجَلِیلُ خَلَقَ وَصَنَعَ لَا مِنْ شَیْ‏ءٍ؛^۳ هر کسی که چیزى را سازد از ماده‏اى می‌سازد و خداوند آفریننده لطیف جلیل، آفریده و ساخته است نه از چیزى و نه از ماده حاضرى.

برخی همچون ملاصدرا ^۴ و قاضی سعید قمی^۵ در شرح این روایت می‌گویند: چون خلقت اولیه خداوند، لا من شیْ‏ء است پس نخستین مخلوق خداوند باید موجودی باشد که از چیزی ساخته نشده باشد و این موجود، عقل است؛ زیرا موجودات مادی