محدَث می‌گوید:

۰.(محدث) أى مخرج من العدم الى الوجود. بمعنى أنه کان معدوماً، فوجد؛^۱ محدَث یعنی آنچه از عدم به وجود خارجی شده است، بدین معنا که قبلاً نبود و اکنون هستی یافته است.

باقلانی در تعریف حدوث می‌گوید:

۰.حقیقة الخلق والإحداث هو إخراج الشی‏ء من العدم إلى الوجود؛^۲ حقیقت خلق و احداث، خارج نمودن شیْ‏ء از عدم به وجود است.

فخر رازی در تعریف حدوث می‌گوید:

۰.أن المراد من الحدوث خروجه من العدم إلى الوجود؛^۳ مراد از حدوث این است که جسم از عدم به وجود خارج شود.

از جمله روایات دال بر این‌که فعل خداوند به نحو حدوث است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛ امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.فَلَمَّا أَحْدَثَ الْأَشْیَاءَ وَکَانَ الْمَعْلُومُ وَقَعَ الْعِلْمُ مِنْهُ عَلَى الْمَعْلُوم؛^۴ پس چون اشیاء را پدید آورد و معلوم موجود شد علمش بر معلوم منطبق شد‏.

هشام بن حکم نقل می‌کند که ابوشاکر دیصانی بر امام صادق علیه السلام وارد شد و پرسید:

۰.مَا الدَّلِیلُ عَلَى حُدُوثِ الْعَالَمِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللّه علیه السلام نَسْتَدِلُّ عَلَیْهِ بِأَقْرَبِ

دادن کاری است که مثال و نمونه قبلی ندارد و اختراع انجام دادن کاری است که سبب و علتی برای آن وجود ندارد.

در احادیث، اختراع، ایجاد لا من شیْ‏ء و بدون ماده، معرفی شده است. امام رضا علیه السلام به محمد بن زید چنین اِملاء فرمودند:

۰.الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ الْأَشْیَاءِ إِنْشَاءً وَمُبْتَدِعِهَا ابْتِدَاعاً بِقُدْرَتِهِ وَحِکْمَتِهِ لَا مِنْ شَیْ‏ءٍ فَیَبْطُلَ الِاخْتِرَاعُ وَلَا لِعِلَّةٍ فَلَا یَصِحَّ الِابْتِدَاعُ؛^۱ حمد از آنِ خداوند است که همه چیز را از روی قدرت و حکمتش هستى داده و ابتکارى به جا نموده است، نه چیزى پیش آفرینش او بوده تا اختراع صدق نکند و نه علت و سببى در میان بوده که ابتکار درست نیاید.

مفهوم اِحداث

لغت‌پژوهان حدوث را هستی یافتن چیزی بعد از آن‌که وجود نداشت، تعریف کرده‌اند.^۲ ابن فارس در معنای حدوث می‌گوید:

۰.الحاء والدال و الثاء أصلٌ واحد وهو کونُ الشى‏ء لم یکُنْ؛^۳ ح د ث معنای واحدی دارد که عبارت است از: چیزی که پیش از این نبود، هستی یابد.

معنای اصطلاحی حدوث هماهنگ با معنای لغوی آن است.^۴ تفتازانی در تعریف