میرزا حبیب‌اللّه خویی^۱ و ابن میثم بحرانی^۲ در توضیح و شرح این حدیث، وجه نخستین علامه مجلسی را ذکر می‌کنند. سرخسی در شرح این روایت می‌گوید:

۰.همه اشیاء غیر از خداوند حقیقتشان به وسیله حد شناخته می‌شود؛ حدّ هر شیْ‏ء همان ماهیت و حقیقت آن است. وقتی چیزی به حد و ماهیت شناخته شد، در واقع، به نفسه شناخته شده است نه به امر خارج از ذاتش، ولی چون خداوند به حد، قابل شناختن نیست، تنها باید از طریق استدلال بر وجودش به او پی برد.^۳

بیهقی در توضیح این روایت می‌گوید:

۰.هر چیزی که به نفسه شناخته شود از جمله اجسام و اعراض است و در نتیجه از جمله امور محسوس خواهد بود، ولی چون خداوند محسوس نیست، به نفسه قابل شناختن نیست، بلکه باید از طریق افعالش به او علم پیدا کرد.^۴

۲. امام علی علیه السلام در خطبه‌ای می‌فرماید:

۰.لَیْسَ بِإِلَهٍ مَنْ عُرِفَ بِنَفْسِهِ هُوَ الدَّالُّ بِالدَّلِیلِ عَلَیْهِ وَالْمُؤَدِّی بِالْمَعْرِفَةِ إِلَیْه؛^۵

ادله نقلی قاعده

۱. امام رضا علیه السلام می‌فرماید:

۰.کُلُّ مَعْرُوفٍ بِنَفْسِهِ‏ مَصْنُوعٌ‏ وَکُلُّ قَائِمٍ فِی سِوَاهُ مَعْلُول؛‏^۱ هر آنچه که با ذات خود شناخته شود، مصنوع و ساخته شده است و هر آنچه قائم به غیر (یا در غیر) باشد، معلول است.

علامه مجلسی در شرح این روایت می‌گوید:

۰.هر چیزی که با حواس شناخته شود، بدون این‌که از طریق آثار بر او استدلال شود و یا هر چیزی که کُنه حقیقت‌اش - چه با حواس و چه اوهام و یا عقول - شناخته شود، مصنوع است. او در تبیین عقلی این روایت سه وجه بیان می‌کند: الف) کُنه شیْ‏ء تنها با شناخت اجزائش قابل شناختن است و هر چیزی که دارای اجزاء باشد، مرکّب و ممکن‌الوجود است، پس اگر چیزی به‌نفسه قابل شناختن باشد، مصنوع است؛ ب) صورت عقلی ذات، فردی از ذات است. در نتیجه، تعدد لازم می‌آید، تعددی که مستلزم ترکیب است؛ ج) اشیاء با صورت‌های ‌ذهنی شناخته می‌شوند و آنچه به نفسه شناخته می‌شود، همان صورت‌های ‌ذهنی است و این صُوَر ذهنی در محل حادث حلول کرده است، در نتیجه نمی‌تواند کنه حقیقت باری تعالی تلقی شود.^۲