در مورد علیّت خداوند نیز جاری می‌دانند. البته، ملاصدرا بر اساس‏ اصالت وجود و وحدت تشکیکی وجود، این مطلب را به‌صورت شفاف‌تری بیان کرده است. بر اساس نظریه وی، خداوند و جهان در اصل وجود مشترک‌اند و تفاوت به شدّت و ضعف وجود است نه اصل وجود.

بر اساس‏ قاعده خروج از حدّین و نفی مطلق تشبیه بین خالق و مخلوق، سنخیّت علت و معلول هر چند در مورد مخلوقات قابل پذیرش است، اما خداوند هیچ نوع سنخیّتی با مخلوقاتش ندارد؛ از جمله سنخیّت در اصل وجود که البته، به نظر ملاصدرا همه کمالات به آن بر می‌گردد و منظور از وجود، معدوم نبودن نیست.

اگر رابطه میان خداوند و جهان را رابطه علیّت صدوری بدانیم و معتقد باشیم جهان از ذات خداوند صادر شده است، باید به سنخیّت میان خداوند و خلق معتقد باشیم و گونه‌ای از تشبیه را بپذیریم، اما همان‌‌‌‌‌‌‌طور که در سومین اثر قاعده نفی قیاس گفته شد و در بحث قاعده خلق لا من شیْ‏ء خواهد آمد، رابطه میان خداوند و جهان، خلق لا من شیْ‏ء است نه صدور.

۳. نفی اشتراک معنوی در اسماء و صفات

یکی از مهمترین مباحث در باب توحید، بحث از اشتراک لفظی یا معنوی اسماء و صفات الهی است. برخی متفکران معتقدند که میان اسماء و صفات منتسب به خداوند و صفات منتسب به انسان، اشتراک معنوی برقرار است. از منظر آنها برای مثال، حقیقت علم هرچند دارای مراتب است، یک مرتبه شدید دارد که هیچ جهلی در آن راه ندارد و یک مرتبه ضعیف دارد که با جهل به برخی موارد هم سازگار است، ولی واژه علم برای هسته مشترک وضع شده است نه برای مرتبه خاص. به همین جهت، واژه عالِم، به معنای یکسانی بر خداوند و انسان حمل می‌شود. همین امر در دیگر صفات نیز جاری است. ولی بر اساس‏ قاعده «خروج از حدّین»

۱. نفی زمان، مکان، کیفیت، جسم و صورت از خداوند

مطابق قاعده خروج از حدّین، باید هرآنچه موجب تشبیه در ذات الهی است، نفی شود. از جمله اموری که موجب تشبیه‌اند، مکان، زمان، کیفیت، جسم و صورت داشتن خداوند است. به همین دلیل در روایات متعددی به نفی این جهات پرداخته شده که تنها به نمونه‌ای از این روایات اشاره می‌شود:

یونس بن عبدالرحمان از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که حضرت فرمودند:

۰.لَا جِسْمٌ وَلَا صُورَةٌ وَهُوَ مُجَسِّمُ الْأَجْسَامِ وَمُصَوِّرُ الصُّوَرِ لَمْ یَتَجَزَّأْ وَلَمْ یَتَنَاهَ وَلَمْ یَتَزَایَدْ وَلَمْ یَتَنَاقَصْ؛^۱ نه جسم است و نه صورت، او اجسام را اجسام کند و صورت‌ها را صورت نماید، جزء و نهایت ندارد، افزایش و کاهش نیابد.

محمد بن عبداللّه خراسانی نقل می‌کند که امام رضا علیه السلام به زندیق فرمودند:

۰.هُوَ أَیَّنَ الْأَیْنَ بِلَا أَیْنٍ وَکَیَّفَ الْکَیْفَ بِلَا کَیْفٍ فَلَا یُعْرَفُ بِالْکَیْفُوفِیَّةِ وَلَا بِأَیْنُونِیَّةٍ وَلَا یُدْرَکُ بِحَاسَّةٍ وَلَا یُقَاسُ بِشَیْ‏ءٍ؛^۲ او مکان را مکان قرار داد بدون این‌که براى او مکانى باشد و چگونگى را چگونگى قرار داد بدون این‌که براى خود او چگونگى باشد پس خداوند به چگونگى و مکان گرفتن شناخته نشود و به هیچ حسى درک نشود و با چیزى سنجیده نشود.

۲. نفی سنخیّت

سنخیّت میان علت و معلول از جمله موارد اختلاف میان فیلسوفان و متکلمان است.^۳ همه فیلسوفان مسلمان سنخیّت علت و معلول را قبول دارند و این مطلب را