تمثیل و قیاس غائب بر شاهد نام‌گذاری می‌کنند و آن را ظنی می‌شمارند و به آن نام قیاس تمثیل را داده‌اند؛ چون در نظر آنها تمثیل غائب به شاهد صورت گرفته است.
سید جمال الدین افغانی در تعلیقات خود بر شرح العقائد العضدیة۱ می‌گوید:
۰.فانّ قیاس الغائب على الشاهد قیاس فقهی، فلا یفید إلا الظن وهو لیس بمعتبر فی العقائد عند المسلمین؛۲ قیاس غائب بر شاهد قیاسی فقهی است و تنها ظن‌آور است و به نظر مسلمین در عقائد معتبر نیست.
در فقه، واژه قیاس به تمثیل منطقی اطلاق می‌شود.۳ علامه حلی در شرح رساله شمسیه می‌گوید:
۰.التمثیل فی عرف المنطقیین هو القیاس عند الفقهاء؛۴ تمثیل در عرف منطقیین همان قیاس در نزد فقهاست.
در کتب فقهی و اصولی، از قیاس به هنگام نام بردن از منابع استنباط هم بحث می‌شود. گروهی از اهل سنت یکی از منابع استنباط خود را قیاس قرار داده‌اند. متفکران شیعه میان قیاس «مستنبط العلة» و «منصوص العلة» فرق نهاده تنها قسم اخیر را معتبر می‌دانند. شهید ثانی در تبیین فرق میان این دو می‌گوید:
1.. کتاب عقائد العضدیه تألیف ایجی است که محقق دوانی بر آن شرح نوشته و سید جمال‌الدین افغانی نیز بر آن شرح، تعلیقه زده است.
2.. افغانى، التعليقات، ص۳۳۱و ۶۹.
3.. شهيد ثانى، تمهيد القواعد، ص۲۵۷؛ شهيد ثانى، حقائق الإيمان، ص۱۸۲ ؛ خواجه نصیر طوسی، أساس الاقتباس، ص۳۳۳ ؛ خواجه نصیر طوسی، تلخيص المحصل، ص۶۸ ؛ مظفّر، المنطق، ص۲۸۰.
4.. علامه حلى، القواعد الجلية، ص۳۸۹؛ فياض لاهيجى، شوارق الالهام، ج۲، ص۴۳۶؛ آمدی، المبين، ص۳۳۸؛ ابن سينا، الاشارات والتنبيهات، ص۴۰؛ شهرزورى، رسائل، ص۳۶۶.
