به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل‌بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث، در اولین جلسه کارگاه آموزشی مدرسه تابستانی کلام امامیه در مشهد با موضوع رسالت های متکلمان در زمانه ما گفت: اگر به نخستین حرکات علمی در جهان اسلام توجه کنیم، با دو دانش مواجه می‌شویم و با همین دو دانش است که تمام نیازهای معرفتی اسلامی پوشش داده می‌شود. این دو دانش عبارت‌اند از؛ کلام و فقه.
دکتر سبحانی اظهار داشت: دو مفهوم در این موضوع وجود دارد؛ اول) دانش کلام و دوم) روزگار ما، تعریف روزگار که از چه مختصاتی برخوردار است تا ضرورت سخن گفتن از کلام در این روزگار به میان می‌آید.
رئیس پژوهشکده کلام اهل‌بیت علیهم السلام با بیان این‌که در صده‌های اول اسلامی نیاز به دانشی وجود داشت که بتواند از دین اسلام دفاع کند، افزود: در تحقیقات مختلفی نشان داده شده است که دانش کلام می‌تواند عهده‌دار این مسئولیت باشد. علوم دیگری اندک‌اندک وارد علوم اسلامی شدند که به علوم دخیله معروف هستند، مانند؛ فلسفه، دانش اخلاق و عرفان.
ایشان در ادامه سخنان خود گفت: دانش کلام و فقه تغییرات مختلفی از ابتدا داشته‌اند و امروزه با تغییر دامنه‌ای از علم کلام مواجه هستیم که تشخیص دادن آن از فلسفه و عرفان و علوم دیگر مشکل است. این آشفتگی در روش‌شناختی و قلمروشناختی یکی از بحرانهای جدی امروزه است.
حجت‌الاسلام دکتر سبحانی در تعریف دانش کلام در روزگار ما اظهار داشت: منظور از دانش کلام، دانشی است که درباره معارف اعتقادی نه مباحث عملی بحث می‌کند. منظور از روزگار ما نیز شرایط جهان اسلام است، شرایطی که در دو صده گذشته تغییر کرده و متفاوت شده است.
وی در ادامه افزود: دانش کلام با چهار موج تحول تا امروز مواجه شده است. اول)موج تعامل با تفکر اعتزال. دوم) موج تعامل با تفکر فلسفی و اشعری‌گری. سوم)موج تعامل با تفکر عرفانی و باطن‌گرایی. چهارم) موج تعامل با تفکر مدرن و اندیشه جدید.
رئیس پژوهشکده کلام اهل‌بیت علیهم السلام با بیان این‌که دانش کلام وظیفه مواجهه با دانشهای جدید را دارد تأکید کرد: یکی از دانش های اصلی که وظیفه مواجهه با رقبای فکری را دارد، دانش کلام است و موظف است بنیادهای معرفتی را در شرایط بحرانی بازشناسی و از اسلام دفاع کند.
وی در ادامه با اشاره به رسالت‌های دانش کلام در روزگار ما گفت: دانش کلام رسالت‌هایی دارد: اول) حوزه نو فهمی معارف بنیادی دینی. در این حوزه دانش کلام موظف است به صورت مستمر به ذخایر دینی مراجعه و فهم کند. به چند دلیل به نوفهمی و نویابی نیاز داریم؛ الف)دانش کلام در طول تاریخ آنقدر مواجهه با دانشهای دیگر داشته است که دیگر نمی‌توان گفت صددرصد همان اموری است که در مطالب وحیانی وجود دارد.
وی افزود: ب)بخش زیادی از میراث کلام ما ناخوانده رها شده است یا خوانش علمی پیدا نکرده است، به همین دلیل نیاز به نوفهمی دارند.
حجت‌الاسلام دکتر سبحانی در بیان یکی از وظایف متکلم گفت: متکلم میراث وحیانی و اسلام را می‌شناسد و در رسالت دوم خود آن میراث را متناسب با فرهنگ زمانه ارائه می‌دهد. نسل معاصر و مدرن امروز نیازمند فهم درست و دقیق است.
وی به رسالت های بعدی متکلمان اشاره کرد و افزود: رسالت دوم متکلمان نوسازی منطق مواجهه کلام با پرسشهای عصر است زیرا ابزارهای دفاع روزبه‌روز جدید و نو می‌شوند. رسالت سوم متکلمان نقش چارچوب‌سازی برای دانشهای اسلامی است.
رئیس پژوهشکده کلام اهل‌بیت علیهم السلام با بیان این‌که تا دانش کلام در جایگاه خود قرار نگیرد، باقی بحث های دینی نیز با مشکل روبرو می‌شوند، گفت: چگونه می‌توان از علوم انسانی اسلامی سخن گفت در حالی که هنوز انسان اسلام و انسانی که پیامبر (ص) معرفی می‌کند نمی‌شناسیم؟! انسان‌شناسی امروز ما با مشکل روبرو هست زیرا ما نمی‌دانیم با کدام انسان مواجه هستیم.
لازم به ذکر است دومین کارگاه آموزشی مدرسه تابستانی کلام امامیه از تاریخ یکم الی سوم شهریور به همت انجمن کلام اسلامی حوزه و با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در سالن همایش های هتل ولایت مشهد برگزار می شود.
