تصحیح متون حدیثی زیربنای معارف دینی ماست

میزگرد کمیته‌های ارزیابی کمیته‌های بخش‌های مختلف موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث با حضورحجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، حجت الاسلام و المسلمین احمد غلامعلی، حجت الاسلام جوادی و ناطقی در مراسم بزرگداشت بیستمین سالگرد تأسیس موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث برگزار شد.

در این میزگرد، حجت الاسلام و المسلمین طباطبایی اظهار داشت: بحث ارزیابی مستمر در حین پژوهش و هم پس از پژوهش در دارالحدیث مورد توجه بوده است.

وی افزود: موسسه دارالحدیث به مناسبت بیستمین سالگرد تأسیس موسسه در نظر گرفت که مجموعه پژوهش‌هایی که در طول این بیست سال منتشر شده است، ارزیابی مجدد شوند، با توجه به این که حوزه‌های پژوهش ما گسترده بود، کمیته‌هایی مسئولیت این کار را به عهده گرفتند.

حضور ۲۸ ارزیاب در کمیته‌های ارزیابی فعالیت‌های موسسه دارالحدیث

حجت الاسلام و المسلمین طباطبایی یادآور شد: ۲۵۰ عنوان پژوهش در عرصه‌های مختلف از نظر مبانی، روش‌های پژوهش، اتقان و استدالال، تنظیم منطقی، نوع عرضه و ترجمه  و صفحه آرایی مورد توجه قرار گرفت و ۲۸ ارزیاب آثار را ارزیابی کردند و معیارها مشخص شد و در کمیته ای بررسی شد.

حجت الاسلام و المسلمین غلامعلی، یکی از مسئولان کمیته اظهار کرد: در جلسه کمیته‌ها هم پدیدآورندگان آثار و هم ارزیابان حضور داشتند و تولید کنندگان آثار پاسخ‌های خود را نسبت به چرایی روش بیان کردند و برآیند کار و نقاط قوت و ضعف مشخص شد.

وی گفت: در این کمیته‌ها سعی شد که ارزیابی‌های مکتوب جمع بندی شود و کارشناسان بر اساس معیارهای مشخص شده در جلسات ارزیابی شرکت می‌کردند.

حجت الاسلام و المسلمین غلامعلی بیان کرد: مجموعه مباحثی که در این کمیته‌ها مطرح شد، به عنوان بایسته‌ها و واقعیت‌های موجود و کاستی‌های آن ارائه می‌شود.

وی تصریح کرد: یکی از آثاری که مجموعه دارالحدیث به آن افتخار می‌کند، تصحیح کتاب «کافی» است که بعد از تصحیح مورد توجه علما و مراجع و از جمله مقام معظم رهبری (مدظله) قرار گرفت.

حجت الاسلام و المسلمین غلامعلی عنوان کرد: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث در نظر دارد که کتاب «من لا یحضر الفقیه» را نیز به همین صورت تصحیح کند و روند تحقیق به مانند تصحیح کتاب «کافی» است.

اهمیت کار تصحیح متون حدیثی بر کسی پوشیده نیست/تصحیح متون حدیثی زیربنای معارف دینی ماست

حجت الاسلام و المسلمین ناطقی نیز در این میزگرد تصریح کرد: اهمیت کار تصحیح متون حدیثی بر کسی پوشیده نیست،  زیرا زیربنای معارف دینی ما به ویژه در حوزه اجتهاد است.

وی تأکید کرد: یکی از نکات مهم در تصحیح در کتب حدیثی، این است که از افراط و تفریط باید پرهیز کرد یعنی نه آن گونه کار شود که کاری از تحقیق متون فوت شود و نه این که افراط کنیم تا جای اصل با فرع عوض شود.

حجت الاسلام و المسلمین ناطقی بیان کرد: ما باید به منابعی که مورد استفاده قرار می‌دهیم توجه کنیم، منابعی که برای تصحیح قرار می‌گیرد باید هم هم عرض این آثار باشد و هم پراهمیت تر از این آثار باشد.

وی با بیان این که ضبط نسخه بدل‌ها و نسخه‌ها در کتاب‌های تصحیحی به ویژه کتب حدیثی مهم است، گفت: این نسخه بدل‌ها باید ضبط شود اما ضبط این نسخه بدل‌ها باید با توجه به نکات ادبی و بیانی باشد.

حجت الاسلام و المسلمین ناطقی عنوان کرد: اگر نسخه بدل‌هایی ضبط کنیم که از نظر ادبی هیچ رجحانی در آن نیست، جایی ندارد و نباید از آنها استفاده کرد.

مشکلات پیش رو در پژوهش‌های تخصصی موسسه دارالحدیث شناسایی شود

در ادامه قاسم جوادی در مورد مجموعه آثار پژوهشی که ارزیابی کردند، گفت: کاری که در تصحیح «کافی» صورت گرفت، آنچه که کار شده است، زحمات زیادی صورت گرفته است ، اما کاستی‌هایی نیز وجود داشته است که به کمبود امکانات برمی گردد.

جوادی تصریح کرد: با توجه به امکانات، کارهای ارزنده ای در زمینه پژوهش صورت گرفته است، اما نیاز به کارهای قویتری هست.

وی با بیان این که ما در حوزه حدیث نیاز به کارهای فراوان داریم، یادآور شد: در مجموعه پژوهش‌هایی که صورت گرفته است، در بخش عمومی کارهای خوبی صورت گرفته است، اما در بخش تخصصی نیاز به این است که مشکلات پیش رو را شناسایی کنیم.

گاهی اوقات نقل‌گرایی افراطی در مجموعه آثار موسسه مشاهده می‌شود

حجت الاسلام و المسلمین غلامعلی در ادامه گفت: با توجه به قدمت بیست تأسیس موسسه دارالحدیث و فعالیت‌های این موسسه، ارزیابان در مجموع معتقد بودند که حجم آثار منتشره نسبت به فعالیت موسسه و در این مدت بسیار چشمگیر است، اما گاهی اوقات نقل گرایی افراطی در مجموعه آثار موسسه مشاهده می‌شود.

همچنین حجت الاسلام و المسلمین طباطبایی تصریح کرد: میانگین ارزیابی آثار، حدود ۱۷ و نیم از ۲۰ بوده است با رعایت برخی از جزئیات که اگر حذف شود، میانگین بالای ۱۸ است که امید است بعد از ۵ سال امتیاز خود را بالاتر ببریم.