407
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج10

اشاره

در برخى روايات «سَدّ ابواب (بستن درها)» نام عبّاس و در برخى نام حمزه و در برخى به طور مطلق ، تعبير «عمويش» به ميان آمده است . تذكّر اين نكته لازم است كه هيچ گاه حمزه و عبّاس ، با هم در مدينه نمى زيسته اند ؛ چرا كه حمزه در سال سوم در جنگ اُحد به شهادت رسيد ، در حالى كه عبّاس در سال هاى پايان عمر پيامبر صلى الله عليه و آله [ پس از فتح مكّه ] به مدينه آمده است . بنا بر اين ، احتمالاً چون هر دو عموى پيامبر صلى الله عليه و آله بوده اند ، به هم مشتبه شده اند. اما كدام يك صحيح است؟
به نظر مى رسد كه حمزه صحيح باشد و قرائنى بر اين مطلب وجود دارد ، از جمله : متن حديث ۴۶۵۳ كه ماجرا را در زمان حيات رقيه دختر پيامبر صلى الله عليه و آله نشان مى دهد و اين دختر پيامبر صلى الله عليه و آله در سال دوم هجرى ، هم زمان با جنگ بدر ، وفات يافته است . و ديگر اين كه : عبّاسِ تازه مسلمان و تازه وارد بتواند در مدينه جايى چسبيده به مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله به دست آورد و آن گاه بخواهد در امتيازات ، خود را همدوش على عليه السلام ببيند ، به نظر ، بعيد مى آيد .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج10
406

إشارة

ورد في بعض روايات سدّ الأبواب اسم «العبّاس» ۱ وفي بعضها «حمزة» ۲ وفي بعضها اُطلق لفظ «عمّه» ۳ .
ومن الجدير بالذكر هو أنّ العبّاس وحمزة لم يعيشا في المدينة في زمان واحد ؛ إذ استُشهد حمزة في السنة الثالثة للهجرة في معركة اُحد ، ولم يأتِ العبّاس إلى المدينة بعدُ ، بل أتاها في السنين الأخيرة من عمر النبيّ صلى الله عليه و آله .
ولعلّ منشأ ذلك هو اشتباه أحدهما بالآخر ؛ فكلاهما عمّ النبيّ صلى الله عليه و آله . ولكن أيّهما الصحيح ؟
الراجح في نظرنا هو «حمزة» ، ويؤيّد ذلك اُمور ، منها : الحديث السابق الذي ذكرت فيه حادثة سدّ الأبواب في زمان السيّدة رقيّة ابنة النبيّ صلى الله عليه و آله ، والتي توفّيت في السنة الثانية للهجرة ، مقارنا لمعركة بدر .
والقرينة الثانية : هي أنّ العبّاس ذو عهد قريب بالإسلام ، ولم يكن اتّخذ المدينة مسكنا إلّا حديثا ، فمن البعيد حصوله على محلّ ملاصق لمسجد النبيّ صلى الله عليه و آله ثُمَّ يأمل مساواته بأمير المؤمنين عليّ عليه السلام .

1.تقدّم بعضٌ منها .

2.الإصابة : ج ۲ ص ۱۴۱ الرقم ۱۹۵۱ ، مسند البزّار : ج ۲ ص ۳۱۹ ح ۷۵۰ ، المناقب لابن المغازلي : ص ۲۵۴ ح ۳۰۳ ، فرائد السمطين : ج ۱ ص ۲۰۶ ح ۱۶۱ ؛ كشف اليقين : ص ۲۵۱ ح ۲۷۹ ، الطرائف : ص ۶۲ ح ۶۱ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۱۶۰ ، شرح الأخبار : ج ۲ ص ۱۹۶ ح ۵۳۰ .

3.السنن الكبرى للنسائي : ج ۵ ص ۱۱۸ ح ۸۴۲۵ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج10
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 33351
صفحه از 600
پرینت  ارسال به