455
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج9

۴۱۰۱. مروج الذهب ـ در اوج جنگ جمل ـ : آن‏گاه [ على عليه ‏السلام ] آب خواست . برايش آب و عسل آوردند . جرعه‏اى از آن چشيد و فرمود : «اين ، عسل طائف است و در اين منطقه پيدا نمى‏شود» .
عبد اللّه‏ بن جعفر گفت : گرفتارى‏اى كه ما در آنيم ، تو را از آگاهى نسبت به اين [ عسل] باز نداشت؟!
فرمود : «به خدا سوگند ـ اى پسرم ـ كه هيچ چيزى از كارهاى دنيا ، دل عمويت را پُر نكرده است» .

۲ / ۴

شكيبايى با خار در چشم

۴۱۰۲. پيامبر خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ـ به على عليه ‏السلام ـ : تو نمى‏ميرى تا آن كه زيرْ دست قرار گيرى و از خشم ، انباشته گردى و پس از من ، شكيبايى پيشه كنى .

۴۱۰۳. المناقب ، ابن شهر آشوب ـ به نقل از حارث بن حُصَين ـ : پيامبر خدا فرمود : «اى على! تو پس از من ، چنين و چنان خواهى ديد» .
على عليه ‏السلام گفت : اى پيامبر خدا! شمشير ، دو لبه دارد و من ، نه [از كشته شدن] باك دارم و نه ذلّت‏پذيرم .
فرمود : «اى على! صبر كن» .
على عليه ‏السلام گفت : اى پيامبر خدا! صبر خواهم كرد .

۴۱۰۴. امام على عليه ‏السلام ـ در خطبه معروف به «شِقشقيه» كه در آن ، از جريان خلافت گلايه مى‏كند ـ : به خدا سوگند ، فلانى آن را به تن كرد و او مى‏دانست كه جايگاه من به خلافت ، چون محور آسياب است . سيل [ دانش] از من سرازير مى‏شود و پرنده‏اى
به بلنداى من نمى‏رسد . لباس خلافت را رها كردم و پهلو را از آن تهى ساختم .
با خود مى‏انديشم كه آيا با دستى تهى يورش بَرَم يا بر ظلمت كورى مردم ، صبر كنم ؛ صبرى كه بزرگ‏تران را فرسوده و كوچك‏تران را پير مى‏كند و مؤمن در آن ، رنج مى‏كشد تا به ملاقات پروردگارش رسد .
انديشيدم كه صبر كردن بر آن ، خردمندانه‏تر است . بنابراين ، در حالى كه خار در چشم و استخوان در گلو داشتم ، صبر كردم و ميراث خود را از دست رفته مى‏ديدم .. . در همه اين مدّت طولانى ، با همه رنج ، صبر كردم .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج9
454

۴۱۰۱. مروج الذهب ـ في شِدَّةِ حَربِ الجَمَلِ ـ : ثُمَّ استَسقى [عَلِيٌّ عليه ‏السلام ] فَاُتِيَ بِعَسَلٍ وماءٍ ، فَحَسا مِنهُ حُسوَةً ، وقالَ : هذَا الطّائِفِيُّ ، وهُوَ غَريبٌ بِهذَا البَلَدِ .
فَقالَ لَهُ عَبدُ اللّه‏ِ بنُ جَعفَرٍ : أما شَغَلَكَ ما نَحنُ فيهِ عَن عِلمِ هذا ؟
قالَ عليه ‏السلام : إنَّهُ وَاللّه‏ِ يا بُنَيَّ ما مَلَأَ صَدرَ عَمِّكَ شَيءٌ قَطُّ مِن أمرِ الدُّنيا . ۱

۲ / ۴

الصَّبرُ وفِي العَينِ قَذىً

۴۱۰۲. رسول اللّه‏ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ـ لِعَلِيٍّ عليه ‏السلام ـ : إنَّكَ لَن تَموتَ حَتّى تُؤمَرَ ، وتُملَأَ غَيظا ، وتوجَدَ مِن بَعدي صابِرا . ۲

۴۱۰۳. المناقب لابن شهر آشوب عن الحارث بن حصين : قالَ النَّبِيُّ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله : يا عَلِيُّ ، إنَّكَ لاقٍ بَعدي كَذا وكَذا . فَقالَ : يا رَسولَ اللّه‏ِ ، إنَّ السَّيفَ لَذو شَفرَتَينِ ، وما أنَا بِالفَشِلِ ۳ ولَا الذَّليلِ .
قالَ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله : فَاصبِر يا عَلِيُّ . قالَ عَلِيٌّ عليه ‏السلام : أصبِرُ يا رَسولَ اللّه‏ِ . ۴

۴۱۰۴. الإمام عليّ عليه ‏السلام ـ مِن خُطبَتِهِ المَعروفَةِ بِالشِّقشِقِيَّةِ ، وفيها يَشتَكي أمرَ الخِلافَةِ ـ : أما وَاللّه‏ِ لَقَد تَقَمَّصَها فُلانٌ وإنَّهُ لَيَعلَمُ أنَّ مَحَلّي مِنها مَحَلُّ القُطبِ مِنَ الرَّحى ؛ يَنحَدِرُ عَنِّي السَّيلُ ، ولا يَرقى إلَيَّ الطَّيرُ ، فَسَدَلتُ دونَها ثَوبا ، وطَوَيتُ عَنها كَشحا ۵ ، وطَفِقتُ
أرتَئي بَينَ أن أصولَ بِيَدٍ جَذّاءَ ۶ ، أو أصبِرَ عَلى طَخيَةٍ ۷ عَمياءَ ، يَهرَمُ فيها الكَبيرُ ، ويَشيبُ فيهَا الصَّغيرُ ، ويَكدَحُ فيها مُؤمِنٌ حَتّى يَلقى رَبَّهُ ! فَرَأَيتُ أنَّ الصَّبرَ عَلى هاتا أحجى ، فَصَبَرتُ ، وفِي العَينِ قَذىً ، وفِي الحَلقِ شَجاً ۸ ؛ أرى تُراثي نَهبا ... فَصَبَرتُ عَلى طولِ المُدَّةِ ، وشِدَّةِ المِحنَةِ . ۹

1.مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۷۷ .

2.تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۴۲۲ ح ۹۰۱۶ عن أنس و ح ۹۰۱۷ ؛ شرح الأخبار : ج ۲ ص ۲۵۷ ح ۵۶۰ ، المناقب لابن شهر آشوب : ج ۳ ص ۲۱۶ كلّها عن عمران بن حصين ، اليقين : ص ۴۸۸ ح ۱۹۵ عن سلمان وكلّها نحوه .

3.في المصدر : «بالقتل» ، والتصويب من بحار الأنوار : ج ۲۹ ص ۴۵۳ ح ۴۴ .

4.المناقب لابن شهر آشوب : ج ۳ ص ۲۱۶ .

5.طويت عنها كشحا : كناية عن امتناعه وإعراضه عنها (مجمع البحرين : ج ۳ ص ۱۵۷۲ «كشح») .

6.جذّاء : مقطوعة ، كنّى به عن قصور أصحابه وتقاعدهم عن الغزو ؛ فإنّ الجند للأمير كاليد (النهاية : ج ۱ ص ۲۵۰ «جذذ») .

7.طخية عمياء : أي ظُلمة لا يُهتدى فيها للحقّ ، وكنّى بها عن التباس الاُمور في أمر الخلافة (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۲۷۹ «جذذ») .

8.القذى : ما يقع في العين فيؤذيها كالغبار ونحوه ، والشَّجى : ما يَنشُب في الحلق من عظم ونحوه فيُغصُّ به ، وهما كنايتان عن النقمة ، ومرارة الصبر ، والتألّم من الغبن (مجمع البحرين : ج ۲ ص ۹۳۲ «شجا») .

9.نهج البلاغة : الخطبة ۳ ، علل الشرائع : ص ۱۵۰ ح ۱۲ ، معاني الأخبار : ص ۳۶۱ ح ۱ ، الإرشاد : ج ۱ ص ۲۸۷ ، الاحتجاج : ج ۱ ص ۴۵۲ ح ۱۰۵ كلّها عن ابن عبّاس ، الأمالي للطوسي : ص ۳۷۲ ح ۸۰۳ عن زرارة عن الإمام الباقر عليه ‏السلام عن ابن عبّاس وعن الإمام الباقر عن أبيه عن جدّه عنه عليهم ‏السلام نحوه وفيها «ابن أبي قحافة» بدل «فلان» ؛ تذكرة الخواصّ : ص ۱۲۴ عن ابن عبّاس .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 39946
صفحه از 551
پرینت  ارسال به