۲۸۰۹.رجال الكشّى:چون خبر مـرگ مـالك اشتر بـه امير مؤمنان رسيد، آهى اندوهناك كشيد و گفت: «رحمت خدا بر مالك! و مالك چه بود؟! مرگ او برايم بسيار سخت و گران است. اگر صخره بود، صخره اى با صلابت بود و اگر كوه بود، كوهى تك بود . گويا پاره اى از من جدا شد!» .

۲۸۱۰.الغاراتـ به نقل از فضيل بن خديج، از پيرمردان قبيله نَخَع ـ: وقتى خبر مرگ مالك به على عليه السلام رسيده بود، نزد آن حضرت رفتيم. پيوسته حسرت و تأسّف مى خورد و مى گفت: «خدا مالك را پاداش نيك دهد! مالك چه بود؟! اگر كوه بود، كوهى تك بود و اگر سنگ بود، سنگى سخت و محكم بود. سوگند به خدا، همانا مرگ تو جهانى را درهم شكست و جهانى را خوش حال كرد . گريه كنندگان ، بايد بر چنين كسى بگريند. آيا كسى چون مالك هست؟!».

۲۸۱۱.الاختصاصـ به نقل از عوانه ـ: چون خبر جان باختن مالك اشتر به على بن ابى طالب عليه السلام رسيد، بر منبر رفت و خطبه خواند و فرمود: «آگاه باشيد! همانا مالك اشتر درگذشت و به پيمانش وفا كرد و به ديدار پروردگارش شتافت. رحمت خدا بر مالك! اگر كوه بود، يگانه بود و اگر سنگ بود، با صلابت بود . اجر او با خدا. مالك چه بود؟ آيا زنان مى توانند همچو او بزايند؟! آيا كسى مثل او هست؟!».
راوى گويد: چون فرود آمد و به خانه رفت، مردانى از قريش به نزد او آمدند و گفتند: خيلى براى او بى تابى كردى و ناليدى . او كه مُرد. فرمود: «به خدا سوگند ، مرگ او اهل مغرب را عزّت بخشيد و اهل مشرق را خوار كرد. چند روز بر او مى گريست و بسيار در فقدان او اندوهناك بود و مى فرمود: «ديگر مانند او را هرگز نخواهم ديد!».

۲۸۱۲.الغاراتـ به نقل از صعصعة بن صُوحان ـ: چون خبر مرگ مالك اشتر به على عليه السلام رسيد، گفت: «إنا للّه و إنا إليه راجعون! حمد ، سزاوار خداوند است كه پروردگار جهانيان است. پروردگارا! همانا من اين مصيبت را [ براى پاداش بردن ]نزد تو به حساب مى گذارم، كه به يقين، مرگ او از مصيبت هاى روزگار است. خدا مالك را رحمت كند، كه به عهدش وفا كرد و جان باخت و به ديدار پروردگارش شتافت! با اين حال ما پس از رحلت پيامبر خدا كه بزرگ ترين مصيبت هاست، خود را آماده كرده بوديم كه بر هر مصيبتى شكيبا باشيم».

۲۸۰۹.رجال الكشّي :لَمّا نُعِيَ الأَشتَرُ مالِكُ بنُ الحارِثِ النَّخَعِيُّ إلى أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام تَأوَّهَ حُزنا وقالَ : رَحِمَ اللّهُ مالِكا ، وما مالِكٌ ! عَزَّ عَلَيَّ بِهِ هالِكا ، لَو كانَ صَخرا لَكانَ صَلدا ، ولَو كانَ جَبَلاً لَكانَ فِندا ^۱ ، وكَأنَّهُ قُدَّ مِنّي قِدّا . ^۲

۲۸۱۰.الغارات عن فضيل بن خديج عن أشياخ النخع :دَخَلنا عَلى عَلِيٍّ عليه السلام حينَ بَلَغَهُ مَوتُ الأَشتَرِ ، فَجَعَلَ يَتَلَهَّفُ ويَتَأَسَّفُ عَلَيهِ ، ويَقولُ : للّهِِ دَرُّ مالِكٍ ! وما مالِكٌ ! لَو كانَ جَبَلاً لَكانَ فِندا ، ولَو كانَ حَجَرا لَكانَ صَلدا ، أما وَاللّهِ لَيَهِدَّنَّ مَوتُكَ عالَما ، ولَيُفرِحَنَّ عالَما ، عَلى مِثلِ مالِكٍ فَلتَبكِ البَواكي ، وهَل مَوجودٌ كَمالِكِ ! ! ^۳

۲۸۱۱.الاختصاص عن عوانة :لَمّا جاءَ هَلاكُ الأَشتَرِ إلى عَلِيِّ بنِ أبي طالبٍ صَلَواتُ اللّهِ عَلَيهِ صَعِدَ المِنبَرَ فَخَطَبَ النّاسَ ، ثُمَّ قالَ : ألا إنَّ مالِكَ بنَ الحارِثِ قَد مَضى نَحبَهُ ، وأوفى بِعَهدِهِ ، ولَقِيَ رَبَّهُ ، فَرَحِمَ اللّهُ مالِكا ، لَو كانَ جَبَلاً لَكانَ فَذّا ، ولَو كانَ حَجَرا لَكانَ صَلدا ، للّهِِ مالِكٌ ، وما مالِكٌ ! وهَل قامَتِ النِّساءُ عَن مِثلِ مالِكٍ ! وهَل مَوجودٌ كَمالِكِ !
قالَ : فَلَمّا نَزَلَ ودَخَلَ القَصرَ أقبَلَ عَلَيهِ رِجالٌ مِن قُرَيشٍ ، فَقالوا : لَشَدَّ ما جَزِعتَ عَلَيهِ ، ولَقَد هَلَكَ . قال : أما ـ وَاللّهِ ـ هَلاكُهُ فَقَد أعَزَّ أهلَ المَغرِبِ ، وأذَلَّ أهلَ المَشرِقِ . قالَ : وبَكى عَلَيهِ أيّاما ، وحَزَنَ عَلَيهِ حُزنا شَديدا ، وقالَ : لا أرى مِثلَهُ بَعدَهُ أبَدا . ^۴

۲۸۱۲.الغارات عن صعصعة بن صوحان :لَمّا بَلَغَ عَلِيّا عليه السلام مَوتُ الأَشتَرِ قالَ : إنّا للّهِِ وإنّا إلَيهِ راجِعونَ ، وَالحَمدُ للّهِِ رَبِّ العالَمينَ ، اللّهُمَّ إنّي أحتَسِبُهُ عِندَكَ ، فَإِنَّ مَوتَهُ مِن مَصائِبِ الدَّهرِ ، فَرَحِمَ اللّهُ مالِكا ، فَقَد وَفى بِعَهدِهِ ، وقَضى نَحبَهُ ، ولَقِيَ رَبَّهُ ، مَعَ أنّا قَد وَطَّنّا أنفُسَنا عَلى أن نَصبِرَ عَلى كُلِّ مُصيبَةٍ بَعدَ مُصابِنا بِرَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فَإِنَّها أعظَمُ المَصائِبِ . ^۵