381
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7

۵ / ۹

تاريخ شهادتش

ترور امام عليه السلام به دست ابن ملجم، طبق مشهور، در سپيده دم نوزدهم ماه رمضان بود و شهادتش در شب جمعه ۱ بيست و يكم از ماه رمضان سال چهلم هجرى ۲ و مصادف با شب نزول قرآن بود.
در تاريخ ترور آن حضرت، گفته هاى ديگرى نيز هست، مانند هفدهم و بيست و يكم ماه رمضان.
در باره تاريخ شهادتش نيز اقوال ديگرى هست: بيست و سوم، نوزدهم، هفدهم و بيست و هفتم ماه رمضان سال چهلم هجرى .
ميان مورّخان درباره سنّ امام عليه السلام در هنگام شهادت نيز اختلاف ديده مى شود. بيشتر محدّثان و مورّخان شيعه و اهل سنّت، عمر او را ۶۳ سال ذكر كرده اند و البته در اين مورد اقوال ديگرى هم هست كه عبارت است از ۵۸ سال، ۶۵ سال و ۶۴ سال.

1.زمان شهادت او را شب يكشنبه نيز گفته اند (الكافى : ج ۱ ص ۴۵۲) و نيز روز يكشنبه (مقتل أمير المؤمنين : ص ۶۱ ح ۴۴ ، المناقب ، خوارزمى : ص ۳۹۲ ح ۴۱۱) .

2.اين مسئله مورد اتّفاق است و در همه منابع موجود ، آمده است .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7
380

۵ / ۹

تاريخُ شَهادَتِهِ

كان اغتيال الإمام عليه السلام على يد ابن ملجم على المشهور في فجر اليوم التاسع عشر ۱ من شهر رمضان . وكانت شهادته عليه السلام في ليلة الجمعة ۲ الحادي والعشرين ۳ من شهر رمضان سنة (۴۰ ه ) ، والذي يصادف ليلة نزول القرآن . ۴
وهناك أقوال اُخر حول تاريخ اغتياله وهي : اليوم السابع عشر ، ۵ والحادي والعشرون ۶ من شهر رمضان .
كما ذُكرت أقوال اُخر حول تاريخ شهادته وهي : اليوم الثالث والعشرون ، ۷ والتاسع عشر ، ۸ والسابع عشر ، ۹ والسابع والعشرون ۱۰ من شهر رمضان سنة (۴۰ ه ) .
وهناك اختلاف أيضا بين المؤرّخين حول سنّ الإمام عليه السلام حين شهادته ؛ فقد ذكر أكثر المؤرّخين والمحدّثين من الفريقين أنّ عمره الشريف كان (۶۳ سنة) ۱۱ بيد أنّ هناك أقوال اُخر في هذا المضمار ، وهي : (۵۸ سنة) ۱۲ و(۶۵ سنة) ۱۳ و(۶۴ سنة) . ۱۴

1.الإرشاد : ج ۱ ص ۹ و ص ۱۹ ، الغيبة للطوسي : ص ۱۹۵ ح۱۵۸، إعلام الورى : ج۱ ص۳۰۹ ، روضة الواعظين : ص۱۴۷؛ مقتل أمير المؤمنين:ص۵۹ ح۴۰ ، المناقب للخوارزمي: ص۳۹۶ ح ۴۱۶ وفيه «ضربه قبل دخول العشر الأواخر بليلتين» .

2.الكافي : ج۷ ص۵۲ ح۷، تهذيب الأحكام: ج۹ ص۱۷۸ ح۷۱۴، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۴ ص ۱۹۱ ح ۵۴۳۳ ، الإرشاد : ج ۱ ص ۹ ، الغيبة للطوسي : ص ۱۹۵ ح ۱۵۷ ، تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۱۲ ، إثبات الوصيّة : ص ۱۶۵ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۳۰۹ ، روضة الواعظين : ص ۱۴۷ ؛ تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۱ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۱۰ و ص ۵۸۴ ، فضائل الصحابة لابن حنبل : ج ۲ ص ۵۵۹ ح ۹۴۲ ، المعجم الكبير : ج۱ ص ۹۵ ح ۱۶۴ ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۳۶ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۶۰ ح ۴۱ وفي الخمسة الأخيرة «يوم الجمعة» ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۳۳۱ وفيه «يوم الجمعة سحراً» . وفي زمان شهادته عليه السلام أقوال اُخر : منها ليلة الأحد كما في الكافي : ج ۱ ص ۴۵۲ ؛ الطبقات الكبرى : ج ۳ ص ۳۷ ، أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۲۵۶ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۲ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۲۶ ، مقاتل الطالبيّين : ص ۵۴ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۱۱۳ الرقم ۳۷۸۹ ، الإمامة والسياسة : ج ۱ ص ۱۸۱ ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۳۳۱ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۶۱ ح ۴۴ ، المناقب للخوارزمي : ص ۳۹۲ ح ۴۱۱ وفيهما «يوم الأحد» .

3.الكافي : ج ۱ ص ۴۵۲ ، تهذيب الأحكام : ج۹ ص۱۷۸ ح۷۱۴، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۴ ص ۱۹۱ ح ۵۴۳۳ ، الإرشاد : ج۱ ص ۹ ، إثبات الوصيّة : ص ۱۶۵ ، تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص۲۱۲ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۳۰۹ ، روضة الواعظين : ص ۱۴۷ ؛ المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۵۴ ح ۴۶۸۸ ، فضائل الصحابة لابن حنبل : ج ۲ ص ۵۵۷ ح ۹۳۹ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۲۶ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۵۹ ح ۴۰ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۵۸۷ ، مقاتل الطالبيّين : ص ۵۴ ، المناقب للخوارزمي : ص ۳۹۶ ح ۴۱۶ .

4.الكافي : ج ۱ ص ۴۵۷ ح ۸ ، الأمالي للصدوق : ص ۳۹۷ ح ۵۱۰ ، تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۱۳ ، روضة الواعظين : ص ۱۵۴ ؛ المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۵۴ ح ۴۶۸۸ ، التاريخ الكبير : ج ۲ ص ۳۶۳ الرقم ۲۷۶۰ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۷ ، الأخبار الطوال : ص ۲۱۶ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۹۵ ح ۸۸ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۵۸۶ .

5.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۲۵۳ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۵۸۴ و ۵۸۵ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۱ و ۱۵۲ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۲۶ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۱۱۲ الرقم ۳۷۸۹ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱ ص ۱۵ .

6.الكافي : ج ۷ ص ۵۲ ح ۷ ، الغيبة للطوسي : ص ۱۹۵ ح ۱۵۷ ، إثبات الوصيّة : ص ۱۶۴ ؛ تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۵۸۶ و ۵۸۷ ، الكامل للمبرّد : ج ۳ ص ۱۱۱۸ ، المناقب للخوارزمي : ص ۳۹۲ ح ۴۱۱ .

7.الكافي : ج ۷ ص ۵۲ ح ۷ ، الغيبة للطوسي : ص ۱۹۵ ح ۱۵۷ ؛ الكامل للمبرّد : ج ۳ ص ۱۱۱۸ ـ ۱۱۲۰ ، المناقب للخوارزمي : ص ۳۹۲ ح ۴۱۱ .

8.فضائل الصحابة لابن حنبل : ج ۲ ص ۵۵۹ ح ۹۴۲ ، الطبقات الكبرى : ج ۳ ص ۳۷ ، أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۲۵۷ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۲ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۱۱۳ الرقم ۳۷۸۹ ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۳۳۱ .

9.المعجم الكبير : ج ۱ ص ۹۵ ح ۱۶۴ ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۳۶ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۵۸۴ ، المناقب للخوارزمي : ص ۳۹۶ ح ۴۱۶ ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۳۳۱ .

10.الطبقات الكبرى : ج ۳ ص ۳۹ ، الفتوح : ج ۳ ص ۲۸۱ .

11.الكافي : ج ۱ ص ۴۵۲ ، تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۱۲ ؛ المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۵۶ ح ۴۶۹۶ ، المعجم الكبير : ج ۱ ص ۹۶ ح ۱۶۵ ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۳۶ ، التاريخ الصغير : ج ۱ ص ۱۰۷ ، أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۲۵۸ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۱ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۵۸ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۱۰ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۶۴ ح ۵۰ ، الإمامة والسياسة : ج ۱ ص ۱۸۱ ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۳۳۱ .

12.المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۵۶ ح ۴۶۹۵ ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۳۶ ، المعجم الكبير : ج ۱ ص ۹۶ ح ۱۶۶ ، تاريخ دمشق : ج ۴۲ ص ۱۱ ، مقتل أمير المؤمنين : ص ۶۳ ح ۴۷ و ۴۸ ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۱ .

13.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۱ ؛ إثبات الوصيّة : ص ۱۶۵ .

14.مقاتل الطالبيّين : ص ۵۴ ، التاريخ الصغير : ج ۱ ص ۱۰۷ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 34970
صفحه از 580
پرینت  ارسال به