13
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7

فصل ششم : شهادت مالك اشتر

۶ / ۱

بشارت به نيكى

۲۷۹۷.الفتوحـ در بخش جنگ صِفّين آمده است ـ: مالك اشتر گريست. على عليه السلام به او فرمود: «هرگز مباد كه خدا چشمانت را گريان كند! چرا گريه مى كنى؟».
گفت: اى امير مؤمنان! مى بينم كه مردم پيش روى تو كشته و شهيد مى شوند؛ ولى شهادت قسمتم نمى شود تا با آن به رستگارى برسم.
على عليه السلام فرمود: «اى مالك! مژده باد به خير!».

۶ / ۲

اعزام مالك به مصر

۲۷۹۸.تاريخ الطبرىـ در ذكر حوادث سال ۳۸ هجرى ـ: چون كار حكومت به پايان آمد، على عليه السلام به مالك اشتر ـ كه آن روز در نصيبين بود ـ چنين نوشت:
«اما بعد؛ تو از كسانى هستى كه در برپايى دين و سركوبى غرور خطاكاران و نگهبانى از مرزهاى خطير، به تو تكيه مى كنم. پيش تر محمّد بن ابى بكر را بر مصر گماشته بودم. گروهى بر او شورش كردند، در حالى كه او جوانى كم تجربه در جنگ بود و تجارب ديگرى هم نداشت. نزد من آى، تا ببينيم در اين مورد چه بايد كرد. يكى از ياران شايسته و مورد اعتمادت را هم به جاى خودت بگذار . والسّلام!».
مالك اشتر آمد و به خدمت على عليه السلام رسيد. امام عليه السلام جريانات مصر را به او گفت و وى را از اخبار اهالى مصر آگاه كرد و فرمود: «كسى جز تو مناسب آن جا نيست. خداى رحمتت كند! به آن جا برو، كه اگر سفارشى هم نكنم، فكر تو مرا كافى است. در آنچه رخ مى دهد ، از خداوند يارى بجوى، شدّت را با نرمش درآميز، آن جا كه نرمش كارسازتر است، مدارا پيشه كن و آن جا كه جز سختگيرى مفيد نيفتد، شدّت عمل نشان بده».


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7
12

الفصل السادس: استشهاد مالك الأشتر

۶ / ۱

البِشارَةُ بِالخَيرِ

۲۷۹۷.الفتوحـ في حَربِ صِفّينَ ـ: بَكَى الأَشتَرُ ، فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ عليه السلام : ما يُبكيكَ ـ لا أبكَى اللّهُ عَيناكَ ـ ؟ فَقالَ : أبكي يا أميرَ المُؤمِنينَ لِأَنّي أرَى النّاسَ يُقتَلونَ بَينَ يَدَيكَ ، وأنَا لا اُرزَقُ الشَّهادَةَ فَأَفوزَ بِها . فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ عليه السلام : أبشِر بِالخَيرِ يا مالِكُ . ۱

۶ / ۲

إشخاصُ مالِكٍ إلى مِصرَ

۲۷۹۸.تاريخ الطبريـ في ذِكرِ أحداثِ سَنَةِ ثَمانٍ وثَلاثينَ هجريّة ـ: فَلَمَّا انقَضى أمرُ الحُكومَةِ ، كَتَبَ عَلِيٌّ إلى مالِكِ بنِ الحارِثِ الأَشتَرِ ـ وهُوَ يَومَئِذٍ بِنَصيبينَ ـ : أمّا بَعدُ ، فَإِنَّكَ مِمَّنِ استَظهَرتُهُ عَلى إقامَةِ الدّينِ ، وَأقمَعُ بِهِ نَخوَةَ ۲ الأَثيمِ ، وأشُدُّ بِهِ الثَّغرَ ۳ المَخوفَ . وكُنتُ وَلَّيتُ مُحَمَّدَ بنَ أبي بَكرٍ مِصرَ ، فَخَرجَت عَلَيهِ بِها خَوارِجُ ، وهُوَ غُلامٌ حَدَثٌ لَيسَ بِذي تَجرِبَةٍ لِلحَربِ ، ولا بِمُجَرِّبٍ لِلأَشياءِ ، فَاقدِم عَلَيَّ ؛ لِنَنظُرَ في ذلِكَ فيما يَنبَغي ، وَاستَخلِف عَلى عَمَلِكَ أهلَ الثِّقَةِ وَالنَّصيحَةِ مِن أصحابِكَ . وَالسَّلامُ .
فَأَقبَلَ مالِكٌ إلى عَلِيٍّ حَتّى دَخَلَ عَلَيهِ ، فَحَدَّثَهُ حَديثَ أهلِ مِصرَ ، وخَبَّرَهُ خَبَرَ أهلِها ، وقالَ : لَيسَ لَها غَيرُكَ ، اخرُج رَحِمَكَ اللّهُ ، فِإِنّي إن لَم اُوصِكَ اكتَفَيتُ بِرَأيِكَ ، وَاستَعِن بِاللّهِ عَلى ما أهَمَّكَ ، فَاخلِطِ الشِّدَّةَ بِاللّينِ ؛ وَارفُق ما كانَ الرفِّقُ أبلَغَ ، وَاعتزِم بِالشِّدَّةِ حينَ لا يُغني عَنكَ إلَا الشِّدَّةُ . ۴

1.الفتوح : ج ۳ ص ۱۷۹ .

2.النَّخوةُ : العَظمة والكِبرُ والفَخرُ (لسان العرب : ج ۱۵ ص ۳۱۳ «نخا») .

3.الثَّغْرُ : موضع المخافَة من فُروج البُلدانِ (لسان العرب : ج ۴ ص ۱۰۳ «ثغر») .

4.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۹۵ ؛ الأمالي للمفيد : ص ۷۹ ح ۴ نحوه عن هشام بن محمّد ، وفيه إشارة إلى شهادة محمّد بن أبي بكر ، الغارات : ج ۱ ص ۲۵۷ عن المدائني وراجع أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۱۶۷ والكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۴۱۰ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35091
صفحه از 580
پرینت  ارسال به