387
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

۳ / ۲

استدلال هاى امام در برابر زُرعه و حِرقوص

۲۶۶۸.تاريخ الطبرىـ به نقل از عون بن ابى جحيفه ـ: چون على عليه السلام خواست ابو موسى را براى داورى روانه كند ، دو تن از خوارج ، زُرْعة بن برج طائى و حرقوص بن زُهَير سعدى ، نزدش آمدند و بر وى وارد شدند . به او گفتند : حكم ، تنها ازآنِ خداست!
على عليه السلام [ نيز] گفت : «حكم ، تنها از آنِ خداست!» .
حرقوص به وى گفت : از خطاى خويش توبه كن و از تصميمت باز گرد و ما را بر دشمنمان بتازان تا با ايشان بجنگيم ، چندان كه پروردگارمان را ديدار كنيم .
على عليه السلام به ايشان گفت : «از شما همين را خواستم و از من سرپيچيديد . همانا ميان خود و ايشان پيمانى نگاشته ايم و شروطى بر نهاده ايم و عهدها و ميثاق هاى خويش بر آن بسته ايم ؛ و خداى عز و جل فرموده است : «چون با خدا پيمان بستيد ، بدان وفا كنيد و چون سوگند اكيد خورديد ، آن را مشكنيد ، كه خدا را ضامن خويش كرده ايد و او مى داند كه چه مى كنيد» » .
حرقوص به وى گفت : اين گناهى است كه توبه از آن ، رواست .
على عليه السلام گفت : «اين گناه نيست ؛ بلكه سستىِ انديشه و ناتوانى رفتار است كه من پيش تر هر چه را در آن مى رفت ، برايتان باز گفتم و از آن نهيتان كردم» .
زُرْعة بن برج به او گفت : هَلا ! به خدا سوگند ، اى على! اگر داورى مردان در كتاب خداى عز و جل را رها نكنى ، با تو مى جنگم ؛ و از اين كار ، عنايت و خشنودى خدا را طلب مى كنم .
على عليه السلام به وى گفت : «بَدا به تو ، كه چه تيره بختى! گويى مى بينم كه كشته افتاده اى و باد بر تو مى وزد و خاك بر تو مى پراكنَد!» .
گفت : دوست مى دارم كه همين سان شود .
على عليه السلام به او گفت : «اگر بر حق بودى ، در مرگِ بر حق ، آرامش [ و رهيدن] از دنيا بود ؛ [ امّا ]همانا شيطان شما را فريفته است . پس خداى عز و جل را پروا ورزيد ، كه هر آينه ، شما را در دنيا خيرى نيست تا بر آن بجنگيد» .
پس ، هر دو از نزد على عليه السلام بيرون شدند در حالى كه شعار تحكيم (لا حكمَ إلّا للّه ) سر مى دادند .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
386

۳ / ۲

اِحتِجاجُ الإِمامِ عَلى زُرعَةَ وحُرقوصٍ

۲۶۶۸.تاريخ الطبري عن عون بن أبي جحيفة :إنَّ عَلِيّا لَمّا أرادَ أن يَبعَثَ أبا موسى لِلحُكومَةِ أتاهُ رَجُلانِ مِنَ الخَوارِجِ : زُرعَةُ بنُ البُرجِ الطّائِيُّ ، وحُرقوصُ بنُ زُهَيرٍ السَّعدِيُّ ، فَدَخَلا عَلَيهِ ، فَقالا لَهُ : لا حُكمَ إلّا للّهِِ !
فَقالَ عَلِيٌّ : لا حُكمَ إلّا للّهِِ .
فَقالَ لَهُ حُرقوصٌ : تُب مِن خَطيئَتِكَ ، وَارجِع عَن قَضِيَّتِكَ ، وَاخرُج بِنا إلى عَدُوِّنا نُقاتِلهُم حَتّى نَلقى رَبَّنا !
فَقالَ لَهُم عَلِيٌّ : قَد أرَدتُكُم عَلى ذلِكَ فَعَصَيتُموني ، وقَد كَتَبنا بَينَنا وبَينَهُم كِتابا ، وشَرَطنا شُروطا ، وأعطَينا عَلَيها عُهودَنا ومَواثيقَنا ، وقَد قالَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ : «وَ أَوْفُواْ بِعَهْدِ اللَّهِ إِذَا عَـهَدتُّمْ وَ لَا تَنقُضُواْ الْأَيْمَـنَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلاً إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ» ۱ .
فَقالَ لَهُ حُرقوصٌ : ذلِكَ ذَنبٌ يَنبَغي أن تَتوبَ مِنهُ .
فَقالَ عَلِيٌّ : ما هُوَ ذَنبٌ ، ولكِنَّهُ عَجزٌ مِنَ الرَّأيِ ، وضَعفٌ مِنَ الفِعلِ ، وقَد تَقَدَّمتُ إلَيكُم فيما كانَ مِنهُ ، ونَهَيتُكُم عَنهُ .
فَقالَ لَهُ زُرعَةُ بنُ البُرجِ : أما وَاللّهِ يا عَلِيُّ لَئِن لَم تَدَع تَحكيمَ الرِّجالِ في كِتابِ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ قاتَلتُكَ ؛ أطلُبُ بِذلِكَ وَجهَ اللّهِ ورِضوانَهُ !
فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ : بُؤسا لَكَ ، ما أشقاكَ ! كَأَنّي بِكَ قَتيلاً تَسفي عَليكَ الرّيحُ .
قالَ : وَدِدتُ أن قَد كانَ ذلِكَ .
فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ : لَو كُنتَ مُحِقّا كانَ فِي المَوتِ عَلَى الحَقِّ تَعزِيَةٌ عَنِ الدُّنيا ، إنَّ الشَّيطانَ قَد استَهواكُم ، فَاتَّقُوا اللّهَ عَزَّ وجَلَّ ، إنَّهُ لا خَيرَ لَكُم في دُنيا تُقاتِلونَ عَلَيها .
فَخَرَجا مِن عِندِهِ يُحَكِّمانِ . ۲

1.النحل : ۹۱ .

2.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۷۲ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۳۹۸ وليس فيه من «لو كنت محقّاً» إلى «تقاتلون عليها» ، أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۱۲۹ عن الزهري ؛ المناقب لابن شهر آشوب : ج ۳ ص ۱۸۸ كلاهما نحوه .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32318
صفحه از 604
پرینت  ارسال به