537
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

فصل دوم : هشدار امام به يارانش درباره فرجام نافرمانى

۲ / ۱

ترساندن از چيرگى شاميان

۲۷۵۳.امام على عليه السلامـ در سخنى كه درباره ياران خويش فرمود ـ: «هلا ! سوگند به آن كه جانم در دست اوست، اين گروه بر شما چيره خواهند شد؛ نه بدان جهت كه آنان نسبت به حق، از شما شايسته ترند ؛ بلكه به خاطر شتابشان به سوى باطلِ پيشوايشان و كُندى شما از حقّ من. به يقين، همه امّت ها از ستم حاكمانشان مى ترسند، و من از ستم زير دستان خود بيمناكم!
شما را به جهاد برانگيختم، نكوچيديد. پيام به گوشتان رساندم، نشنيديد. آشكار و نهانْ شما را فرا خواندم، پاسخ نداديد. نصيحتتان كردم، نپذيرفتيد. آيا شما شاهدانى همچون غايبان و بردگانى همچون خواجگانيد؟
حكمت ها را بر شما بازمى خوانم، از آنها مى گريزيد ، با موعظه اى رسا ، پندتان مى دهم، از آن مى پراكنيد. به پيكار با تجاوزگران فرا مى خوانمتان، هنوز سخنم به پايان نرسيده، مى بينم كه همچون مردم سبا ۱ پراكنده شده، به مجالس خود بازمى گرديد و يكديگر را با پندهايتان فريب مى دهيد. بامدادان ، شما را راست مى گردانم، شب مانندِ كمان خميده به سويم برمى گرديد. هم راست كننده [و پند دهنده] ناتوان گشته است، هم راست شونده به ستوه آمده است.
اى گروهى كه جسم هايتان حاضر، ولى خِردهايتان پنهان و خواسته هايتان ناهمگون است و اميرانتان گرفتار شمايند! پيشواى شما فرمانبر خداست، امّا شما نافرمانيد. در عوض ، حاكم شاميان ، خدا را نافرمانى مى كند، امّا فرمانش مى برند. به خدا سوگند ، دوست دارم معاويه با من بر سرِ شما داد و ستد كند، مثل صرّافىِ درهم و دينار . ده نفر از شما را از من بگيرد و يك نفر از آنان را بدهد!
اى كوفيان! به سه چيز و دو چيز از شما گرفتار شده ام. [ آن سه چيز كه در شماست، اين كه: ]كَرانى هستيد گوش دار، گُنگ هايى هستيد زبان دار و كورانى هستيد چشم دار! [ آن دو خصلت كه در شما نيست، اين كه:] نه هنگام كارزار، آزادگان صادقيد و نه هنگام بلا، برادرانى مورد اعتماد!
دستانتان خاك آلود و پريشان باد! ۲ اى همسانان شترانى كه ساربانشان را گم كرده اند، كه از هر سوى جمعشان كنند، از سوى ديگر پراكنده مى شوند!
به خدا سوگند ، گويا شما را چنين مى بينم و مى پندارم كه اگر آتش جنگ برافروزد و درگيرى گرم شود، از دور پسر ابو طالب چنان جدا و پراكنده شويد كه زن [هنگام زايمان] از فرزندش جدا مى شود! همانا من از پروردگارم گواه روشن دارم و بر راه راست پيامبر خويشم . همانا من بر راه استوار و روشنم و آن را مى پويم».

1.مردم سبا ، مثلى است كه براى پراكنده شدگان به كار مى برند . اساس اين مثل ، برگرفته از آيه « وَ مَزَّقْنَـهُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ » است كه شرح پراكندگىِ مردم سبا را بيان مى كند (ر . ك : شرح نهج البلاغة : ج ۷ ص ۷۴) .

2.نفرين است ، كنايه از گرفتار شدن به خاك مذلّت و فقر . (م)


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
536

الفصل الثاني: تحذير الإمام أصحابه من عاقبة العصيان

۲ / ۱

التَّحذيرُ مِن غَلَبَةِ أهلِ الشّامِ

۲۷۵۳.الإمام عليّ عليه السلامـ مِن كَلامٍ لَهُ في أصحابِهِ ـ: أما وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ ، لَيَظهَرَنَّ هؤُلاءِ القَومُ عَلَيكُم ؛ لَيسَ لِأَنَّهُم أولى بِالحَقِّ مِنكُم ، ولكِن لِاءِسراعِهِم إلى باطِلِ صاحِبِهِم ، وإبطائِكُم عَن حَقّي . ولَقَد أصبَحَتِ الاُمَمُ تَخافُ ظُلمَ رُعاتِها ، وأصبَحتُ أخافُ ظُلمَ رَعِيَّتي .
اِستَنفَرتُكُم لِلجِهادِ فَلَم تَنفِروا ، وأسمَعتُكُم فَلَم تَسمَعوا ، ودَعَوتُكُم سِرّا وجَهرا فَلَم تَستَجيبوا ، ونَصَحتُ لَكُم فَلَم تَقبِلوا ، أشُهودٌ كَغَيّابٍ ، وعَبيدٌ كَأربابٍ ! أتلو عَلَيكُمُ الحِكَمَ فَتَنفِرونَ مِنها ، وأعِظُكُم بِالمَوعِظَةِ البالِغَةِ فَتَتَفَرَّقونَ عَنها ، وأحُثُّكُم عَلى جِهادِ أهلِ البَغيِ فَما آتي عَلى آخِرِ قَولي حَتّى أراكُم مُتَفَرِّقينَ أياديَ سَبَأ ۱ ، تَرجِعونَ إلى مَجالِسِكُم ، وتَتَخادَعونَ عَن مَواعِظِكُم ، اُقَوِّمُكُم غُدوَةً ، وتَرجِعونَ إلَيَّ عَشِيَّةً ، كَظَهرِ الحَنِيَّةِ ۲ ، عَجَزَ المُقوِّمُ ، وَأعضَلَ المُقَوَّمُ .
أيُّهَا القَومُ الشّاهِدَةُ أبدانُهُمُ ، الغائِبَةُ عَنهُم عُقولُهُم ، المُختَلِفَةُ أهواؤُهُمُ ، المُبتلى بِهِم اُمَراؤُهُم ، صاحِبُكُم يُطيعُ اللّهَ وأنتُم تَعصونَهُ ، وصاحِبُ أهلِ الشّامِ يَعصِي اللّهَ وهُم يُطيعونَهُ ، لَوَدَدتُ وَاللّهِ أنَّ مُعاوِيَةَ صارَفَني بِكُم صَرفَ الدّينارِ بِالدِّرهَمِ ؛ فَأَخَذَ مِنّي عَشَرَةً مِنكُم ، وأعطاني رَجُلاً مِنهُم !
يا أهلَ الكوفَةِ ! مُنيتُ مِنكُم بِثَلاثٍ وَاثنَتَينِ : صُمٌّ ذَوو أسماعٍ ، وبُكمٌ ذَوو كَلامٍ ، وعُميٌ ذَوو أبصارٍ ، لا أحرارٌ صَدقٌ عِندَ اللِّقاءِ ، ولا إخوانٌ ثِقَةٌ عِندَ البَلاءِ ! تَرِبَت أيديكُم ! يا أشباهَ الإِبِلِ غابَ عَنها رُعاتُها ! كُلَّما جُمِعَت مِن جانِبٍ تَفَرَّقَت مِن آخَرَ ، وَاللّهِ لَكَأَنّي بِكُم فيما إخالُكُم ۳ أن لَو حَمِسَ الوَغى ، وحَمِيَ الضِّرابُ ، قَد انفَرَجتُم عَنِ ابنِ أبي طالبٍ انفِراجَ المَرأَةِ عَن قُبُلِها ۴ ، وإنّي لَعَلى بَيِّنَةٍ مِن رَبّي ، ومِنهاجٍ مِن نَبِيّي ، وإنّي لَعَلَى الطَّريقِ الواضِحِ أَلقُطُهُ لَقطا . ۵

1.أيادي سبأ: مَثَل يضرب للمتفرّقين،وأصله قوله تعالى عن أهل سبأ : «وَ مَزَّقْنَـهُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ» سبأ : ۱۹ (شرح نهج البلاغة : ج۷ ص۷۴).

2.الحَنِيّة : القوس (لسان العرب : ج ۱۴ ص ۲۰۳ «حنا») .

3.إخالُكَ : أظنّكَ (لسان العرب : ج ۱۱ ص ۲۲۶ «خيل») .

4.انفراج المرأة عن قبلها يكون عند الولادة أو عندما يُشرع عليها سلاح . وفيه كناية عن العجز والدناءة في العمل .

5.نهج البلاغة : الخطبة ۹۷ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32588
صفحه از 604
پرینت  ارسال به