443
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

۲۶۹۶.تاريخ الطبرىـ به نقل از جبر بن نوف ـ: چون على عليه السلام به نُخَيله فرود آمد و از خوارج مأيوس گشت ، برخاست و پس از سپاس و ستايش خداى گفت :
«امّا بعد ؛ پس هر كه جهاد براى خدا را وا گذارَد و در كار خدا سستى كند ، بر لبه پرتگاه هلاكت است ، مگر آن كه خدا به نعمت [ هدايت] خويش او را دست گيرد . پس خداى را پروا كنيد و با هر كه خداى را به ستيز برخاسته است و مى كوشد تا نور او را فرو بنشانَد ، نبرد كنيد . بجنگيد با خطا پيشگان گم راه ستمكار بدكردار ، كه نه قارى قرآن اند ، و نه دين را مى فهمند ؛ نه تأويل [ قرآن و سنّت] را مى شناسند ، و نه در روزگار اسلام ، در پيشوايى سابقه اى دارند .
به خدا سوگند،اگر بر شما تسلّط يابند،كردار پادشاهان ايران و روم را در ميان شما جارى مى كنند . براى حركت به سوى دشمنتان در باختر ، مهيّا و آماده شويد . ما به برادرانتان در بصره نيز پيغام داده ايم كه به سوى شما آيند . پس هر گاه فرا رسند و گرد آييد ، به خواست خدا ، روان مى شويم ؛ و نيرو و توانى نيست ، مگر با تكيه بر خدا!» .
على عليه السلام ، همراه عُتْبة بن اَخْنس بن قيس ، از [ قبيله ]بنى سعد بن بَكر ، نامه اى [ چنين ]براى عبد اللّه بن عبّاس فرستاد : «امّا بعد ؛ همانا ما به اردوگاه خود در نُخَيله آمده ايم و برآنيم كه به سوى دشمن خود در باختر ، حركت كنيم . پس تا فرستاده ام تو را در رسد ، مردم را حركت دِه . و منتظر باش تا فرمانم به تو ابلاغ گردد . والسّلام!» .

۴ / ۴

پافشارى سپاهيان بر جنگ با خوارج ، پيش از حركت به شام

۲۶۹۷.مروج الذّهب :على عليه السلام در [ شهرِ] اَنبار ۱ فرود آمد و لشكريان ، پيرامونش فراهم آمدند . پس وى براى مردم خطبه خواند و آنان را به جهاد برانگيخت و گفت : «به سوى كُشندگانِ مهاجران و انصار روانه شويد ، كه آنان ديرى در فرو نشاندنِ نور خدا كوشيدند و مردم را به جنگ با پيامبر خدا و همراهانش ترغيب كردند .
هَلا كه پيامبر خدا مرا به جنگ با قاسطين (ستم پيشگان) فرمان داد ؛ و آنان همينان اند كه به سويشان روان شده ايم ؛ و [ نيز ]با ناكثين (پيمان شكنان) ـ همانان كه از جنگ با ايشان فراغت يافتيم ـ و [ همچنين] با مارقين (برون شدگان از دين) ، كه هنوز با آنان رويارو نشده ايم . پس به سوى قاسطين روان گرديد كه از خوارج براى ما خطرناك ترند .
حركت كنيد به جانب جماعتى كه با شما مى جنگند تا از ستمكاران گردند و مردم ، ايشان را صاحب اختيار خود گردانند و آنان ، بندگان خدا را برده خود سازند و اموالشان را دست به دست گردانند» .
امّا لشكريان جز اين را نپذيرفتند كه نخست با خوارج بجنگند . پس على عليه السلام به سوى ايشان حركت كرد .

1.شهرى در ده فرسخى بغداد در كنار رود فرات است كه مقر سفاح ، اولين خليفه عباسى در آن جا بوده است (تقويم البلدان : ص ۳۰۱) .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
442

۲۶۹۶.تاريخ الطبري عن جبر بن نوف :إنَّ عَلِيّا لَمّا نَزَلَ بِالنُّخَيلَةِ وأيِسَ مِنَ الخَوارِجِ ، قامَ فَحَمِدَ اللّهَ وأثنى عَلَيهِ ، ثُمَّ قالَ :
أمّا بَعدُ ، فَإِنَّهُ مَن تَرَكَ الجِهادَ فِي اللّهِ وأدهَنَ في أمرِهِ كانَ عَلى شَفا هُلكِهِ ، إلّا أن يَتَدارَكَهُ اللّهُ بِنِعمَةٍ ، فَاتَّقُوا اللّهَ ، وقاتِلوا مَن حادَّ اللّهَ ، وحاوَلَ أن يُطفِئَ نورَ اللّهِ ، قاتِلُوا الخاطِئينَ الضّالّينَ ، القاسِطينَ المُجرِمينَ ، الَّذينَ لَيسوا بِقُرّاءٍ لِلقُرآنِ ، ولا فُقهاءَ في الدّينِ ، ولا عُلماءَ فِي التَّأويلِ ، ولا لِهذَا الأَمرِ بِأَهلِ سابِقَةٍ فِي الإِسلامِ . وَاللّهِ ، لَو وَلُّوا عَلَيكُم لَعَمِلُوا فيكُم بِأَعمالِ كِسرى وهِرَقلَ ؛ تَيَسَّروا وتَهَيَّؤوا لِلمَسيرِ إلى عَدُوِّكُم مِن أهلِ المَغرِبِ ، وقَد بَعَثنا إلى إخوانِكُم مِن أهلِ البَصرَةِ لِيَقدَموا عَلَيكُم ، فَإِذا قَدِموا فَاجتَمَعتُم شَخَصنا إن شاءَ اللّهُ ، ولا حَولَ ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ .
وكَتَبَ عَلِيٌّ إلى عَبدِ اللّهِ بنِ عَبّاسٍ ـ مَعَ عُتبَةَ بنِ الأَخنَسِ بنِ قَيسٍ مِن بَني سَعدِ بنِ بَكرٍ ـ : أمّا بَعدُ ، فَإِنّا قَد خَرَجنا إلى مُعَسكَرِنا بِالنُّخَيلَةِ ، وقَد أجمَعنا عَلَى المَسيرِ إلى عَدُوِّنا مِن أهلِ المَغرِبِ ، فَاشخَص بِالنّاسِ حَتّى يَأتِيَكَ رَسولي ، وأقِم حَتّى يَأتِيَكَ أمري . وَالسَّلامُ . ۱

۴ / ۴

إصرارُ الجَيشِ عَلى قِتالِ الخَوارِجِ قَبلَ المَسيرِ

۲۶۹۷.مروج الذهب :نَزَلَ عَلِيٌّ الأَنبارَ ، وَالتَأَمَت إلَيهِ العَساكِرُ ، فَخَطَبَ النّاسَ ، وحَرَّضَهُم عَلَى الجِهادِ ، وقالَ : سيروا إلى قَتَلَةِ المُهاجِرينَ وَالأَنصارِ قُدُما ؛ فَإِنَّهُم طالَما سَعَوا في إطفاءِ نورِ اللّهِ ، وحَرَّضوا عَلى قِتالِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ومَن مَعَهُ .
ألا إنَّ رَسولَ اللّهِ أمَرَني بِقِتالِ القاسِطينَ ؛ وهُم هؤُلاءِ الَّذينَ سِرنا إلَيهِم ، وَالنّاكِثينَ ؛ وهُم هؤُلاءِ الَّذينَ فَرَغنا مِنهُم ، وَالمارِقينَ ؛ ولَم نَلقَهُم بَعدُ .
فَسيروا إلَى القاسِطينَ ؛ فَهُم أهَمَّ عَلَينا مِنَ الخَوارِجِ ، سيروا إلى قَومٍ يُقاتِلونَكُم كَيما يَكونوا جَبّارينَ ، يَتَّخِذُهُمُ النّاسُ أربابا ، ويَتَّخِذونَ عِبادَ اللّهِ خَوَلاً ۲ ، ومالَهُم دُوَلاً .
فَأَبَوا إلّا أن يَبدَؤوا بِالخَوارِجِ ، فَسارَ عَلِيٌّ إلَيهِم . ۳

1.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۷۸ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۴۰۱ وراجع الأخبار الطوال : ص ۲۰۶ .

2.خَوَلاً : أي خَدَماً وعبيداً ، يعني أنّهم يستخدمونهم ويستعبدونهم (النهاية : ج ۲ ص ۸۸ «خول») .

3.مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۱۵ ، مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۱۹۸ ح ۷۰۶ وفيه «عن زيد بن وهب : لمّا خرجت الخوارج بالنهروان قام عليّ رضى الله عنهفي أصحابه فقال : إنّ هؤلاء القوم قد سفكوا الدم الحرام ، وأغاروا في سَرْح الناس ، وهم أقرب العدوّ إليكم ، وإن تسيروا إلى عدوّكم أنا أخاف أن يخلفكم هؤلاء في أعقابكم» .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32467
صفحه از 604
پرینت  ارسال به