257
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

۲۶۱۲.شرح نهج البلاغة :آن گاه كه عراقيان ، به ناخواستِ على عليه السلام ، خواستار ابو موسى شدند و او را براى داورى فرا خواندند ، عبد اللّه بن عبّاس نزد وى آمد ، حال آن كه برجستگان و بزرگانِ مردم نزد او بودند . پس به وى گفت : اى ابو موسى! به سبب فضيلتى ويژه ، مردم تو را نپسنديده و بر تو اتّفاق نكرده اند ، كه همانندانت در مهاجران و انصار و پيش افتادگان بر تو بسيارند . امّا عراقيان جز به اين رضايت ندادند كه داور ، يمنى باشد و در نظر داشتند كه بيشينه شاميان ، يمنى هستند .
به خدا سوگند ، من بر آنم كه اين [ انتخاب] هم براى تو و هم براى ما ناپسند است ؛ چرا كه در كنارت زيركِ عرب قرار گرفته است . در معاويه ، هيچ خصلتى نيست كه او را شايسته خلافت سازد . پس اگر حقّ خويش را بر باطل او بكوبى ، به مقصودت در برابر وى مى رسى ؛ و اگر باطل او در حقّ تو طمع ورزد ، او به خواست خويش در برابر تو مى رسد .
اى ابو موسى! بدان كه معاويه ، آزاد شده اسلام است و پدرش سركرده احزابِ [ ستيزنده با اسلام] ، و او ادّعاى خلافت را بدون شورا و بيعت دارد . اگر وى تو را به اين پندار افكنده كه عمر و عثمان وى را به كارگزارى گماشته اند، راست مى گويد . آرى ؛ عمر او را به كارگزارى گماشت و او فرماندارش بود ، [ آن هم ]به منزله طبيبى كه او را از خوردنِ آنچه مى خواست ، پرهيز مى داد و او را در آنچه ناخوش مى داشت ، به كار مى گرفت . سپس عثمان او را بر پايه رأى عمر به كارگزارى گزيد . و چه بسيار كسان ديگر كه آن دو به كارگزارى برگزيدند و ادّعاى خلافت ندارند .
و بدان كه عمرو [ بن عاص] همراه هر چيز كه تو را خوش آيد ، در پنهان قصد سوئى برايت دارد . هر چه را فراموش مى كنى ، اين را از خاطر مبر كه همان جماعت كه با ابو بكر و عمر و عثمان بيعت كردند ، با على نيز پيمان بستند ؛ و آن پيمان ، پيمان هدايت است و هر آينه ، او جز با عصيان پيشگان و پيمان شكنان نجنگيده است .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
256

۲۶۱۲.شرح نهج البلاغة :لَمّا أجمَعَ أهلُ العِراقِ عَلى طَلَبِ أبي موسى ، وأحضَروهُ لِلتَّحكيمِ عَلى كُرهٍ مِن عَلِيٍّ عليه السلام ، أتاهُ عَبدُ اللّهِ بنُ العَبّاسِ ، وعِندَهُ وُجوهُ النّاسِ وأشرافُهُم ، فَقالَ لَهُ :
يا أبا موسى ! إنَّ النّاسَ لَم يَرضَوا بِكَ ، ولَم يَجتَمِعوا عَلَيكَ لِفَضلٍ لا تُشارَكُ فيهِ ، وما أكثَرَ أشباهَكَ مِنَ المُهاجِرينَ وَالأَنصارِ وَالمُتَقَدِّمينَ قَبلَكَ ، ولكِنَّ أهلَ العِراقِ أبَوا إلّا أن يَكونَ الحَكَمُ يَمانِيّا ، ورَأَوا أنَّ مُعظَمَ أهلِ الشّامِ يَمانٍ ، وَايمُ اللّهِ إنّي لَأَظُنُّ ذلِكَ شَرّا لَكَ ولَنا ؛ فَإِنَّهُ قَد ضُمَّ إلَيكَ داهِيَةُ العَرَبِ ، ولَيسَ في مُعاوِيَةَ خَلَّةٌ يَستَحِقُّ بِهَا الخِلافَةَ ، فَإِن تَقذِف بِحَقِّكَ عَلى باطِلِهِ تُدرِك حاجَتَكَ مِنهُ ، وإن يَطمَع باطِلُهُ في حَقِّكَ يُدرِك حاجَتَهُ مِنكَ .
وَاعلَم يا أبا موسى أنَّ مُعاوِيَةَ طَليقُ الإِسلامِ ، وأنَّ أباهُ رَأسُ الأَحزابِ ، وأنَّهُ يَدَّعِي الخِلافَةَ مِن غَيرِ مَشوَرَةٍ ولا بَيعَةٍ ؛ فَإِن زَعَمَ لَكَ أنَّ عُمَرَ وعُثمانَ استَعمَلاهُ فَلَقَد صَدَقَ ؛ استَعمَلَهُ عُمَرُ ؛ وهُوَ الوالي عَلَيهِ بِمَنزِلَةِ الطَّبيبِ يَحميهِ ما يَشتَهي ، ويُوجِرُهُ ما يَكرَهُ ، ثُمَّ استَعمَلَهُ عُثمانُ بِرَأيِ عُمَرَ ، وما أكثَرَ مَنِ استَعمَلا مِمَّن لَم يَدَّعِ الخِلافَةَ .
وَاعلَم أنَّ لِعَمرٍو مَعَ كُلِّ شَيءٍ يَسُرُّكَ خَبيئا يَسوؤُكَ ومَهما نَسيتَ فَلا تَنسَ أنَّ عَلِيّا بايَعَهُ القَومُ الَّذينَ بايَعوا أبا بَكرٍ وعُمَرَ وعُثمانَ ، وأنَّها بَيعَةُ هُدىً وأنَّهُ لَم يُقاتِل إلَا العاصينَ وَالنّاكِثينَ . ۱

1.شرح نهج البلاغة : ج ۲ ص ۲۴۶ ، ينابيع المودّة : ج ۲ ص ۲۲ ؛ بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۲۹۸ ح ۵۵۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32635
صفحه از 604
پرینت  ارسال به