337
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

۴ . خوارج

اين ، از نام هاى مشهور بر پاكنندگان نهروان است و از آن رو به اين عنوان خوانده شدند كه از فرمان امام على عليه السلام خروج كردند و از حكم او سرپيچى نمودند .

۵ . بُغات

بُغات (جمع «باغى») برگرفته از «بغى» به معناى تجاوز (سركشى) و ستم و تباهگرى است . آن گاه كه از على عليه السلام پرسيده شد كه آيا نهروانيان مشرك اند يا منافق ، وى ايشان را بُغات خواند .
اين نامگذارى ريشه اى قرآنى دارد ، آن جا كه خداوند ـ تعالى ـ مى فرمايد :
«و اگر دو گروه از مؤمنان با يكديگر به جنگ برخاستند ، ميانشان آشتى افكنيد . و اگر يك گروه بر ديگرى تعدّى كرد ، با آن كه تعدّى مى كند ، بجنگيد تا به فرمان خدا باز گردد . پس اگر باز گشت ، ميانشان صلحى عادلانه برقرار كنيد و عدالت ورزيد ، كه خدا عادلان را دوست مى دارد» .
آنچه در اين زمينه شايانِ توجّه است ، آن كه سه عنوان نخست ، ويژه نهروانيان است ؛ امّا دو لقب خوارج و بُغات ، ويژه آنان نيست و درباره ناكثين (اصحاب جمل) و قاسطين (معاويه و يارانش) و نيز هر كس از امامِ عادل سرپيچد ، به كار مى رود .


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
336

۴ ـ الخوارج

وهذا الاسم من الأسماء المعروفة لمثيري حرب النهروان ، وسمُّوا بهذا الاسم لخروجهم عن طاعة الإمام عليّ عليه السلام وتمرّدهم على حكمه ۱ .

۵ ـ البُغاة

البُغاة: مشتق من البغي بمعنى التعدّي والظلم والفساد. فعندما سُئِل عليّ عليه السلام عن أصحاب النهروان هل هم مشركون أم منافقون؟ سمّاهم بغاة. ولهذه التسمية جذر قرآني حيث يقول الباري تعالى: «وَ إِن طَـآئِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُواْ فَأَصْلِحُواْ بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَـتِلُواْ الَّتِى تَبْغِى حَتَّى تَفِىءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَآءَتْ فَأَصْلِحُواْ بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُواْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ » ۲ .
وممّا ينبغي الالتفات إليه في هذا المضمار أنّ الأسماء الثلاثة الاُول خاصّ بأصحاب النهروان، وأمّا «الخارج» و «الباغي» فيشملان الناكثين والقاسطين أيضاً، بل يطلقان على كلّ من تمرّد على الإمام العادل.

1.مجمع البحرين : ج ۱ ص ۵۰۲ «خرج» .

2.الطبقات الكبرى: ۳ / ۲۴۶ و ۲۴۹، أنساب الأشراف: ۱ / ۱۸۰ ـ ۱۸۲.

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32686
صفحه از 604
پرینت  ارسال به