225
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

۲۲۵۶.الجمل:چون لشكريان از گِردِ شتر [ عايشه ]پراكنده شدند ، اميرمؤمنان ، نگران اين بود كه مردم به سوى شتر بازگردند و جنگ ، دوباره درگيرد. پس فرمود: «شتر را پِى كنيد!».
ياران اميرمؤمنان به سمت شتر شتافتند و آن را پى كردند ، كه به پهلو بر زمين افتاد و عايشه فريادى كشيد كه هركس در دو سپاه بود ، شنيد.

۲۲۵۷.تاريخ الطبرىـ به نقل از ميسرة ابى جميله ـ: وقتى شتر [ عايشه ]پِى شد ، محمّد بن ابى بكر و عمّار بن ياسر ، نزد عايشه آمدند . آنان ، بندِ بار را بريدند و كجاوه را برداشتند و به گوشه اى نهادند تا على عليه السلام درباره آن به آنها دستور دهد. على عليه السلام فرمود: «عايشه را به بصره ببريد».
آن دو او را به خانه عبد اللّه بن خلف خُزاعى بردند.

۹ / ۱۵

مدّت زمان جنگ

۲۲۵۸.تاريخ اليعقوبى:جنگ در طول چهار ساعت از روز ، اتّفاق افتاد. برخى گزارش كرده اند كه در اين جنگ ، سى و چند هزار نفر كشته شدند.

۲۲۵۹.أنساب الأشراف:جنگ از ظهر تا غروب خورشيد بود .

۲۲۶۰.تاريخ الطبرىـ به نقل از عوانه ـ: در جنگ جمل ، يك روز تا شب جنگيدند و برخى سروده اند:



شمشير جان هاى ما را از زيد و هند خُنَكا بخشيد
و نيز از دو چشم عَدى بن حاتم .

براى آنان ، يك روز تا تمام شب
در برابر سختى پيكان ها و تيزى شمشيرها شكيبايى كرديم.


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
224

۲۲۵۶.الجمل :لَمّا تَفَرَّقَ النّاسُ عَنِ الجَمَلِ أشفَقَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام أن يَعودَ ۱ إلَيهِ فَتعودَ الحَربُ ، فَقالَ : عَرقِبُوا ۲ الجَمَلَ . فَتَبادَرَ إلَيهِ أصحابُ أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام فَعَرقَبوهُ ، ووَقَعَ لِجَنبِهِ ، وصاحَت عائِشَةُ صَيحَةً أسمَعَت مَن فِي العَسكَرَينِ . ۳

۲۲۵۷.تاريخ الطبري عن ميسرة أبي جميلة :إنَّ مُحَمَّدَ بنَ أبي بَكرٍ وعَمّارَ بنَ ياسِرٍ أتَيا عائِشَةَ وقَد عُقِرَ الجَمَلُ ، فَقَطَعا غُرضَةَ ۴ الرَّحلِ ، وَاحتَمَلَا الهَودَجَ فَنَحَّياهُ ، حَتّى أمَرَهُما عَلِيٌّ فيهِ أمرَهُ بَعدُ ، قالَ : أدخِلاهَا البَصرَةَ . فَأَدخَلاها دارَ عَبدِ اللّهِ بنِ خَلَفٍ الخُزاعِيِّ . ۵

۹ / ۱۵

مُدَّةُ الحَربِ

۲۲۵۸.تاريخ اليعقوبي :كانَتِ الحَربُ أربَعَ ساعاتٍ مِنَ النَّهارِ . فَرَوى بَعضُهُم أنَّهُ قُتِلَ في ذلِكَ اليَومِ نَيِّفٌ وثَلاثونَ ألفا . ۶

۲۲۵۹.أنساب الأشراف :كانَتِ الحَربُ مِنَ الظُّهرِ إلى غُروبِ الشَّمسِ . ۷

۲۲۶۰.تاريخ الطبري عن عوانة :اِقتَتَلوا يَومَ الجَمَلِ يَوما إلَى اللَّيلِ ، فَقالَ بَعضُهُم :



شَفَى السَّيفُ مِن زَيدٍ وهِندٍ نُفوسَنا
شِفاءً ومِن عَينَي عَدِيِّ بنِ حاتِمِ

صَبَرنا لَهُم يَوما إلَى اللَّيلِ كُلِّهِ
بِصُمِّ القَنا وَالمُرهَفاتِ الصَّوارِمِ ۸

1.كذا في المصدر، ولعلّ الصواب: «يعودوا».

2.تعرقبها : تقطع عرقوبها ، والعرقوب هو الوتر الذي خلف الكعبين بين مفصل القدم والساق من ذوات الأربع (النهاية : ج ۳ ص ۲۲۱ «عرقب») .

3.الجمل : ص ۳۵۰ ؛ تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۵۱۹ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۳۴۳ كلاهما نحوه وراجع مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۷۶ والأخبار الطوال : ص ۱۵۰ وشرح نهج البلاغة : ج ۱ ص ۲۶۲ والإمامة والسياسة : ج ۱ ص ۹۸ .

4.الغَرْض : حزام الرحل ، والغُرضة كالغَرْض (لسان العرب : ج ۷ ص ۱۹۳ «غرض») .

5.تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۵۳۳ وراجع الكامل في التاريخ : ج۲ ص۳۴۶ والبداية والنهاية : ج ۷ ص ۲۴۵ والفتوح : ج۲ ص۴۸۵ .

6.تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۱۸۳ .

7.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۸ .

8.تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۵۲۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 34585
صفحه از 611
پرینت  ارسال به