369
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

۲۳۵۸.تاريخ اليعقوبى:وقتى مرگ عمرو فرا رسيد ، به فرزندش گفت: پدرت دوست داشت در جنگ ذات السلاسل از دنيا مى رفت . من در كارهايى داخل شدم كه نمى دانم دليل و [حجّتِ] من در آنها نزد خداوند چيست؟
آن گاه به ثروتش نگاه كرد و فراوانى آن را ديد و گفت: كاش اينها پِشكِل بود! كاش سى سالْ پيش از اين ، مُرده بودم! دنياى معاويه را آباد كردم و دين خود را تباه ساختم . دنيايم را ترجيح دادم و آخرتم را رها كردم. رشد و كمالم بر من پوشيده مانْد تا مرگم فرا رسيد . گويا معاويه را مى بينم كه بر ثروتم چنگ انداخته و پس از من با شما بد رفتارى مى كند .
عمرو ، در شب عيد فطر سال ۴۳ قمرى از دنيا رفت و معاويه، فرزند او عبد اللّه بن عمرو را به جاى او منصوب كرد.

۲ / ۳

عبيد اللّه بن عمر

عبيد اللّه بن عمر بن خطّاب در زمان پيامبر خدا به دنيا آمد. پس از اين كه عمر به دست ابو لؤلؤ كشته شد، عبيد اللّه به هرمزان ـ كه عليل بود ـ و دختر ابو لؤلؤ ـ كه صغير بود ـ و جُفينه ـ كه اهل ذمّه بود ـ ، حمله كرد و آنان را كشت.
صحابيان پيامبر صلى الله عليه و آله و از جمله امام على عليه السلام ، عبيد اللّه را به مرگْ محكوم كردند؛ ليكن عثمانْ او را عفو كرد و دستور داد كه از دست امام عليه السلام بگريزد و قطعه زمينى از كويفة بن عمر ۱ در نزديكى كوفه در اختيار او نهاد و عبيد اللّه ، پيوسته در آن جا بود. پس از به خلافت رسيدن امام على عليه السلام ، عبيد اللّه بن عمر ، از ترس قصاص ، به معاويه پيوست و فرمانده سواران او شد.
او در جنگ صفّين ، فعّاليت فراوانى به نفع معاويه كرد ؛ ليكن در هنگامه جنگ ، كشته شد. درباره كُشنده او اختلاف نظر وجود دارد . گفته شده است كه امام على عليه السلام او را به هلاكت رساند و گفته شده مالك اشتر ، و نيز گفته شده عمّار بن ياسر او را كشت .

1.كُوَيْفَه ، تصغير كوفه است و نام روستايى است از روستاهاى كوفه كه به عبيد اللّه بن عمر نسبت داده شده است ؛ زيرا وى پس از كشتن دختر ابو لؤلؤ در آن جا منزل گرفت . (م)


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
368

۲۳۵۸.تاريخ اليعقوبي :لَمّا حَضَرَت عَمرا الوَفاةُ قالَ لِابنِهِ : لَوَدَّ أبوكَ أنَّهُ كانَ ماتَ في غَزاةِ ذاتِ السَّلاسِلِ ؛ إنّي قَد دَخَلتُ في اُمورٍ لا أدري ما حُجَّتي عِندَ اللّهِ فيها .
ثُمَّ نَظَرَ إلى مالِهِ فَرَأى كَثرَتَهُ ، فَقالَ : يا لَيتَهُ كانَ بَعرا ، يا لَيتَنيِمتُّ قَبلَ هذَا اليَومِ بِثَلاثينَ سَنَةً ؛ أصلَحتُ لِمُعاوِيَةَ دُنياهُ ، وأفسَدتُ ديني ، آثَرتُ دُنيايَ وتَرَكتُ آخِرَتي ، عُمِّيَ عَلَيَّ رُشدي حَتّى حَضَرَني أجَلي ، كَأَنّي بِمُعاوِيَةَ قَد حَوى مالي ، وأساءَ فيكُم خِلافَتي .
وتُوُفِّيَ عَمرٌو لَيلَةَ الفِطرِ سَنَةَ ۴۳ ه ، فَأَقَرَّ مُعاوِيَةُ ابنَهُ عَبدَ اللّهِ بنَ عَمرٍو . ۱

۲ / ۳

عُبَيدُ اللّهِ بنُ عُمَرَ

ولد عبيد اللّه بن عمر بن الخطّاب في زمن النبيّ الأكرم صلى الله عليه و آله ، ۲ وعندما قُتل أبوه على يد أبي لؤلؤة حمل على الهرمزان ـ وكان عليلاً ـ وعلى ابنة أبي لؤلؤة ـ وكانت صغيرةً ـ وجُفينة ـ وكان من أهل الذمّة ـ وقتلهم . ۳
حكم عليه الصحابة ـ ومنهم أمير المؤمنين عليه السلام ـ بالقتل ، لكنّ عثمان عفا عنه ۴ وأمره بالهرب من الإمام عليه السلام وقد اقطع له عثمان كويفة ابن عمر في قرب الكوفة فلم يزل بها . ۵
ولمّا تسلّم أمير المؤمنين عليه السلام زمام الخلافة لحق عبيد اللّه بمعاوية ؛ خوفا من القصاص ، وصار أميرا على خيّالته . ۶
نشط كثيرا لأجل معاوية في صفّين ، بَيدَ أنّه قُتل أثناء الحرب . ۷ وقد اختلف في قاتله فقيل : قتله أمير المؤمنين عليه السلام ، وقيل : مالك الأشتر ، وقيل : عمّار بن ياسر . ۸

1.تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۲۲ .

2.تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۵۶۸ ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۵۲۲ الرقم ۳۴۷۳ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۱۳۲ الرقم ۱۷۳۷ ، الإصابة : ج ۵ ص ۴۱ الرقم ۶۲۵۵ .

3.الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۱۵ و۱۶ ، تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۲۳۹ و ۲۴۰ و ۲۴۳ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۸۸ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۲۲۶ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۲۹۶ و ۵۶۸ ، الإصابة : ج ۵ ص ۴۲ الرقم ۶۲۵۵ ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۵۲۲ الرقم ۳۴۷۳ ، الأوائل لأبي هلال : ج ۱ ص ۱۲۶ .

4.السنن الكبرى : ج ۸ ص ۱۰۸ ح ۱۶۰۸۳ ، الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۱۷ ، أنساب الأشراف : ج ۶ ص ۱۳۰ ، تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۲۳۹ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۲۲۶ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۵۶۸ ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۵۲۳ الرقم ۳۴۷۳ ، الإصابة : ج ۵ ص ۴۳ الرقم ۶۲۵۵ .

5.الجمل : ص ۱۷۶ ؛ معجم البلدان : ج ۴ ص ۴۹۶ .

6.الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۱۷ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۸۸ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۵۴۲ و ۵۶۸ وفيه «كان مقدّم جيش معاوية يوم صفّين» ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۵۲۳ الرقم ۳۴۷۳ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۱۳۲ الرقم ۱۷۳۷ ، الإصابة : ج ۵ ص ۴۳ الرقم ۶۲۵۵ .

7.الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۱۷ ، تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۵۷۴ و ج ۵ ص ۳۴ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۲۹۷ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۱۳۳ الرقم ۱۷۳۷ ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۲۶۶ .

8.الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۱۹ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۹۵ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۵۶۹ ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۵۲۳ الرقم ۳۴۷۳ وفيها أقوال اُخر ؛ وقعة صفّين : ص ۴۲۹ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 34886
صفحه از 611
پرینت  ارسال به