365
دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

۲۳۵۴.العقد الفريدـ به نقل از عُتبى ، از پدرش ـ: معاويه به عمربن عاص گفت : شگفت انگيزترينِ كارها چيست؟
گفت: پيروزى آن كه حقّى ندارد ، بر صاحب حق به رغم حقّانيت او !
معاويه گفت: شگفت انگيزتر ، آن كه به كسى كه حقّى ندارد ، بدون جنگ ، آنچه حقّش نيست ، داده شود!

۲ / ۲ ـ ۷

شرط بيعت كردن عمرو با معاويه

۲۳۵۵.تاريخ اليعقوبى:مصر و مغرب ، تيول عمرو بن عاص بود كه روز بيعت با معاويه ، گرفتن آنها را با او شرط كرده بود و متن شرط ، چنين است: اين ، تعهّدى است كه معاوية بن ابى سفيان ، به واسطه آن ، مصر را به عمرو بن عاص بخشيد. اهل مصر را به وى بخشيد كه تا در مدّت زمان حيات عمرو ، از آنِ او باشند ، به شرط آن كه در پيروى و اطاعت، كوتاهى نكند.
وردان ، غلام عمرو ، به وى گفت: مويى از تنت در آن [بگذار]!
عمرو ، شرط ها را مى خواند و به آنچه وردان پى برده بود ، پى نبرد .
وقتى عهدنامه را مُهر زد و گواهان را شاهد گرفت، وردان به وى گفت: اى مرد! از عمرت جز اندكى باقى نمانده است. چرا براى نسل پس از خودت چيزى شرط نكردى؟
عمرو ، تقاضاى بر هم زدن از معاويه كرد؛ ولى معاويه نپذيرفت. از آن پس ، عمرو از ثروت مصر چيزى براى معاويه نمى فرستاد. درآمدهاى آن را ميان مردم ، تقسيم مى كرد و آنچه را كه اضافه مى آمد ، براى خود بر مى داشت.
عمرو بن عاص ، ده سال بر مصر حكومت كرد : چهارسال در دوران عمر بن خطّاب و سه سال و ده ماه در زمان عثمان و دو سال و سه ماه در زمان معاويه. وى در ۹۸ سالگى مُرد. او در نظردادن، دورانديشى ، خردمندى و زبان بازى ، از زيركان عرب بود.


دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
364

۲۳۵۴.العقد الفريد عن العتبي عن أبيه :قالَ مُعاوِيَةُ لِعَمرِو بنِ العاصِ : ما أعجَبُ الأَشياءِ ؟
قال : غَلَبةُ مَن لا حَقَّ لَهُ ذَا الحَقِّ عَلى حَقِّهِ !
قالَ مُعاوِيَةُ : أعجَبُ مِن ذلِكَ أن يُعطى مَن لا حَقَّ لَهُ ما لَيسَ لَهُ بِحَقِّ مِن غَيرِ غَلَبَةٍ ! ۱

۲ / ۲ ـ ۷

شَرطُ بَيعَتِهِ لِمُعاوِيَةَ

۲۳۵۵.تاريخ اليعقوبي :كانَت مِصرُ وَالمَغرِبُ لِعَمرِو بنِ العاصِ طُعمَةً شَرَطَها لَهُ يَومَ بايَعَ ، ونُسخَةُ الشَّرطِ : هذا ما أعطى مُعاوِيَةُ بنُ أبي سُفيانَ عَمرَو بنَ العاصِ مِصرَ ، أعطاهُ أهلَها ، فَهُم لَهُ حياتَهُ ، ولا تَنقُصُ طاعَتُهُ شَرطا .
فَقالَ لَهُ وَردانُ مَولاهُ : فيهِ الشَّعرُ مِن بَدَنِكَ ! فَجَعَلَ عَمرٌو يَقرَأُ الشَّرطَ ، ولا يَقِفُ عَلى ما وَقَفَ عَلَيهِ وَردانُ . فَلَمّا خَتَمَ الكِتابَ وشَهِدَ الشُّهودُ ، قالَ لَهُ وَردانُ : وما عُمرُكَ أيُّهَا الشَّيخُ إلّا كَظِم ءِ حِمارٍ ، ۲ هَلّا شَرَطتَ لِعَقِبِكَ مِن بَعدِكَ ؟ ! !
فَاستَقالَ مُعاوِيَةَ ، فَلَم يُقِلهُ ، فَكانَ عَمروٌ لا يَحمِلُ إلَيهِ مِن مالِها شَيئا ؛ يُفَرِّقُ الأَعطِيَةَ فِي النّاسِ ، فَما فَضَلَ مِن شَيءٍ أخَذَهُ لِنَفسِهِ .
ووَلِيَ عَمرُو بنُ العاصِ مِصرَ عَشرَ سِنينَ ، مِنها لِعُمَرَ بنِ الخَطّابِ أربَعَ سِنينَ ، ولِعُثمانَ بنِ عَفّانٍ أربَعَ سِنينَ إلّا شَهرَينِ ، ولِمُعاوِيَةَ سَنَتينِ وثَلاثَةَ أشهُرٍ ، وتُوُفِّيَ ولَهُ ثَمانٌ وتِسعونَ سَنَةً ، وكانَ داهِيَةَ العَرَبِ رَأيا وحَزما وعَقلاً ولِسانا . ۳

1.العقد الفريد : ج ۳ ص ۳۵۵ ، أنساب الأشراف : ج ۵ ص ۸۴ عن مسلمة .

2.ما بقي منه إلّا قدر ظِم ء الحمار : أي لم يبقَ من عمره إلّا اليسير (لسان العرب : ج ۱ ص ۱۱۶ «ظمأ») .

3.تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۲۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين علیه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همکاری: سیّد محمّدکاظم طباطبایی و سیّد محمود طباطبایی‏نژاد، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، محمّد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سیّد ابوالقاسم حسینی(ژرفا)، و جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 34748
صفحه از 611
پرینت  ارسال به