95
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

محيط ، در قرآن و حديث

برگرفته ها از ريشه «حوط» ، سيزده بار در قرآن كريم به خداوند نسبت داده شده است. صفت «مُحيط» سه بار به صورت «بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ ؛ به آنچه مى كنند ، فراگيرنده است» دو بار به صورت «بِكُلِّ شَىْ ءٍ مُحِيطُ ؛ همه چيز را فراگيرنده است» ، يك بار به صورت «بِمَا تَعْمَلُونَ مُّحِيطٌ ؛ به آنچه مى كنيد ، فراگيرنده است» ، يك بار به صورت «واللّهُ مُحِيطُ بِالْكَـفِرِينَ ؛ و خدا فراگيرنده كافران است» ، و يك بار به صورت «مِن وَرَائِهِم مُّحِيطُ ؛ از هر سو ، آنان را فراگيرنده است» به كار رفته است.
در قرآن و احاديث ، خداوند ، محيط بر هر چيزى از جمله انسان ها دانسته شده است و اين احاطه، از جهت علم و قدرت اوست ـ چنان كه در آيه : «وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَىْ ءٍ عِلْمَا ؛ و خداوند به همه چيز ، احاطه علمى دارد » آمده است ـ نه با ذاتش ۱ ؛ چون مكان ها محدودند و جهت هاى چهارگانه آنها را در برگرفته اند و اگر [احاطه خدا] با ذاتش بود ، ذات خدا الزاما داراى جهت هاى چهارگانه مى شد [؛ يعنى خدا، بالا و پايين و چپ و راست پيدا مى كرد ] .

1.به اين معنا كه ذات خدا در اشيا حلول كند .


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
94

المحيط في القرآن والحديث

لقد وردت مشتقّات مادّة «حوط» منسوبةً إِلى اللّه سبحانه في القرآن الكريم ثلاث عشرة مرّةً ، فقد جاءت صفة «المحيط» ثلاث مرّات في قوله: «بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ» ۱ ، ومرّتين بقوله: «بِكُلِّ شَىْ ءٍ مُّحِيطُ» ۲ ، ومرّة واحدة بلفظ «بِمَا تَعْمَلُونَ مُحِيطٌ» ۳ ، ومرّة واحدة أَيضا بلفظ «وَ اللَّهُ مُحِيطُ بِالْكَـفِرِينَ» ۴ ، ومرّة واحدة بلفظ «مِن وَرَائِهِم مُّحِيطُ » ۵ ، وقد وصف القرآن والأَحاديث اللّه بأنّه محيط بكلّ شيء بما في ذلك النَّاس ، وهذه الإحاطة من حيث العلم والقدرة ، كما في قوله تعالى «وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَىْ ءٍ عِلْمَا » ۶ لا بالذات ، لأَنّ الأَماكن محدودة تحويها حدود أَربعة ، فإذا كان بالذات لزمها الحواية. ۷

1.آل عمران : ۱۲۰ ؛ النساء : ۱۰۸ ؛ الأنفال : ۴۷ .

2.فصّلت : ۵۴ ؛ النساء : ۱۲۶ .

3.هود: ۹۲ .

4.البقرة : ۱۹ .

5.البروج : ۲۰ .

6.الطلاق : ۱۲ .

7.راجع : ص ۱۴۸ ح ۵۲۶۰ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19090
صفحه از 507
پرینت  ارسال به