465
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

فصل سوم : جزء

۵۵۶۴.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به سؤال ملحدى كه از ايشان پرسيد: پس او چگونه خداى يكتاست؟ ـ: در ذاتش يكتاست. پس يكتايىِ او مانند ديگر يكتايان نيست؛ زيرا آنها داراى جزءاند، امّا خداى والا و متعال، يكتايى بدون جزء است و شمارش پذير نيست.

۵۵۶۵.امام على عليه السلام:خدا با پاره ها، و اندام ها و اعضا، و عرَضى از عرض ها، و غير بودن و بخش ها وصف نمى شود.

۵۵۶۶.الكافىـ به نقل از يونس بن ظبيان ـ: خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم و به او گفتم: هشام بن حَكَم، سخن بزرگى مى گويد و من، چند جمله اش را براى تو خلاصه مى كنم. او گمان مى كند كه خدا ، جسم است؛ زيرا چيزها دو قسم اند: جسم و فعلِ جسم؛ و سازنده[ى جهان ]نمى تواند فعل باشد؛ امّا مى تواند فاعل باشد.
امام صادق عليه السلام فرمود: «واى بر او! آيا نمى داند كه جسم، داراى اندازه و نهايت است، و صورت نيز اندازه و نهايت دارد؟! پس اگر اندازه در چيزى ممكن باشد،
فزونى و كاستى هم در آن روا خواهد بود، و [ چون كاستى در چيزى روا باشد]، آن چيز، آفريده خواهد بود».
گفتم: پس چه بگويم؟
فرمود: «نه جسم است و نه صورت، و او جسميّت بخشِ جسم و صورت بخشِ صورت است. اجزا ندارد و نهايت نمى پذيرد. افزون نمى شود و كاستى نمى گيرد. اگر آن گونه بود كه آنها مى گويند، بين خالق و مخلوق، و بين پديدآورنده و پديدآمده فرقى نبود، در حالى كه او پديد آورنده است و فرق است ميان او و آنچه او جسم و صورتش بخشيده و پديدش آورده است، تا آن جا كه هيچ چيزى به او شبيه نيست و او نيز به چيزى شبيه نيست» .


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
464

الفصل الثالث: التّجزّي

۵۵۶۴.الإمام الصادق عليه السلامـ لَمّا سَأَلَهُ الزِّنديقُ : فَكَيفَ هُوَ اللّهُ الواحِدُ ؟ـ: واحِدٌ في ذاتِهِ ، فَلا واحِدٌ كَواحِدٍ ؛ لِأَنَّ ما سِواهُ مِنَ الواحِدِ مُتَجَزِّئٌ ، وهُوَ تَبارَكَ وتَعالى واحِدٌ لا يَتَجَزَّأُ ، ولا يَقَعُ عَلَيهِ العَدُّ . ۱

۵۵۶۵.الإمام عليّ عليه السلام :لا يوصَفُ بَشيءٍ مِنَ الأَجزاءِ ، ولا بِالجَوارِحِ وَالأَعضاءِ ، ولا بِعَرَضٍ مِنَ الأَعراضِ ، ولا بِالغَيرِيَّةِ وَالأَبعاضِ . ۲

۵۵۶۶.الكافي عن يونس بن ظبيان :دَخلتُ عَلى أَبي عَبدِ اللّهِ عليه السلام فَقُلتُ لَهُ : إِنَّ هِشامَ بنَ الحَكَمِ يَقولُ قَولاً عَظيما ، إِلاّ أَنّي أَختَصِرُ لَكَ مِنهُ أَحرُفا ، فَزَعَم أَنَّ اللّهَ جِسمٌ ؛ لِأَنَّ الأَشياءَ شَيئانٍ : جِسمٌ وفِعلُ الجِسمِ ، فَلا يَجوزُ أَن يَكونُ الصَّانِعُ بِمَعنَى الفِعلِ ويَجوزُ أَن يَكونَ بِمَعنَى الفاعِلِ .
فَقالَ أَبو عَبدِ اللّهِ عليه السلام : وَيحَهُ ! أما عَلِمَ أنَّ الجِسمَ مَحدودٌ مُتَناهٍ ، وَالصّورَةَ مَحدودَةٌ مُتَناهِيَةٌ ، فَإِذَا احتَمَلَ الحَدَّ احتَمَلَ الزِّيادَةَ وَالنُقصانَ ، وإِذَا احتَمَلَ الزّيادَةَ وَالنُقصانَ كانَ مَخلوقا .
قالَ : قُلتُ : فَما أَقولُ ؟
قالَ : لا جِسمٌ ولا صورَةٌ وهُوَ مُجَسِّمُ الأَجسامِ ومُصَوِّرُ الصُّوَرِ ، لَم يَتَجَزَّأ ولَم يَتَناهَ ولَم يَتَزايَد ولَم يَتَناقَص ، لَو كانَ كَما يَقولونَ لَم يَكُن بَينَ الخالِقِ والمَخلوقِ فَرقٌ ، ولا بَينَ المُنشِئ وَالمُنشَأ ، لكِن هُوَ المُنشِئُ ، فَرقٌ بَينَ مَن جَسَّمَهُ وصَوَّرَهُ وأَنشَأَهُ ، إِذ كان لا يُشبِهُهُ شَيءٌ ولا يُشبِهُ هُوَ شَيئا . ۳

1.الاحتجاج : ج ۲ ص ۲۱۷ ح ۲۲۳ ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۱۶۷ .

2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۶ ، الاحتجاج : ج ۱ ص ۴۷۷ ح ۱۱۶ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۵۴ ح ۸ .

3.الكافي : ج ۱ ص ۱۰۶ ح ۶ ، التوحيد : ص ۹۹ ح ۷ ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۴۵۳ ح ۱۹ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19061
صفحه از 507
پرینت  ارسال به