فصل نود و دوم : هادى
واژه شناسى «هادى»
صفت «هادى (راهنما)»، اسم فاعل از ريشه «هدى» به معناى پيش قدم شدن براى نشان دادن حق و راهنمايى است. گفته مى شود: «هديتُه الطريق هدايةً»، يعنى: براى نشان دادن راه ، پيشاپيش او رفتم و راه را به او شناساندم.
هادى، در قرآن و حديث
در قرآن كريم، مشتقّات ريشه «هدى»، در حدود صد بار به خداى متعال نسبت داده شده است، و صفت «هادى» دو بار به صورت: «وَ كَفَى بِرَبِّكَ هَادِيًا وَ نَصِيرًا ؛ و پروردگار تو، راهنما و ياورى بسنده است» و «إِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِلَى صِرَ طٍ مُّسْتَقِيمٍ؛ بى گمان، خدا كسانى را كه ايمان آورده اند، به راه راست ، راهنمايى كننده است» به كار رفته است.
در آيات و احاديث، هدايت (راهنمايى) گاه به معناى تكوينى و گاه به معناى تشريعى به كار رفته است. هدايت تكوينى، به اين معناست كه خدا همه موجودات را بر اساس قوانين و نظم خاصّى اداره مى كند. همه موجودات ، جبراً از چنين هدايتى پيروى مى كنند؛ امّا هدايت تشريعى خدا، راهنمايى مردم به كمال و راه درست زندگى كردن و نجات از انحراف و گم راهى است كه معمولاً از راه ارسال رسولان و پيامبران محقّق مى شود، و انسان ها در مقابل چنين هدايتى مختارند و مى توانند از آن پيروى كنند، يا به آن كفران ورزند.
هدايت تشريعى، خود به دو قسم تقسيم مى شود: هدايت عام، كه به همه انسان ها داده مى شود، و هدايت خاص، كه ويژه مؤمنان و اولياى الهى است.
