29
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

۵۱۸۲.الكافىـ به نقل از فتح بن يزيد جرجانى ـامام رضا عليه السلام فرمود: «اى فتح! از آن رو به خدا لطيف مى گوييم كه موجود لطيف و ريز آفريده و به جهت آگاهى او به چيز خُرد؛ خدا به تو توفيق و استوارى دهد ، مگر اثر آفرينش خدا را در گياهان ريز و درشت ، آفريده هاى خُرد ، حيوان كوچك و پشه و پشه ريز و كوچك تر از آن كه به چشم نمى آيد، بلكه از كوچكى آن نَر و ماده ، و نوزاد و پير بودنش معلوم نيست، نمى بينى؟
پس چون به كوچكى اين موجودات در لطافتشان و راهيابى شان به جفتگيرى و گريز از مرگ، و گِردآوردن منافعشان و جاندارانى كه در قعر درياها و پوست درختان و دشت ها و بيابان ها ، و فهماندن سخنانشان به يكديگر و صداهايى كه بچّه ها به واسطه آن ، مقصود والدين را مى فهمند و غذا بردن والدين براى بچّه ها، همين طور تركيب رنگ هايشان : سرخى با زردى، سفيدى با سرخى مى نگريم ، و چون از خُردى آفرينش آنها چشم هاى ما آنها را باز نمى شناسد و چشم هايمان آنها را نمى بينند و دست هايمان لمسشان نمى كنند، پى مى بريم كه آفريدگارِ اين آفريده ها لطيف است و در آفرينش آنچه نام برديم، بدون چاره جويى و ابزار و آلت، ظرافت و لطافت به خرج داده است.

۵۱۸۳.امام جواد عليه السلام:خدا را به دليل آگاهى اش از چيز خُرد ، لطيف مى ناميم، همچون آگاهى اش از پشه و پنهان تر از پشه، و محلّ پيدايش آن، و عقل و شهوت جفت گيرى و مراقبت از فرزندش، و پرداختن به امور يكديگر، و بردن غذا و آب براى فرزندانشان در كوه ها و بيابان ها و درّه ها و سرزمين هاى متروك. پس [وقتى به اين امور نگريستيم] دانستيم كه آفريدگار اينها بدون آن كه ذاتش كيفيت و يك رنگى داشته باشد، لطيف است؛ بلكه كيفيت ، تنها از آنِ آفريده داراى چگونگى است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
28

۵۱۸۲.الكافيعن أبي الحسن عليه السلام ۱ ـ لِلفَتحِ بنِ يَزيدَ الجُرجانِيِّ ـ : يا فَتحُ إِنَّما قُلنا : اللَّطيفُ لِلخَلقِ اللَّطيفِ [ و] لِعِلمِهِ بِالشَّيءِ اللَّطيفِ ، أَوَلا تَرى ـ وَفَّقَكَ اللّهُ وثَبَّتَكَ ـ إِلى أَثَرِ صُنعِهِ فِي النَّباتِ اللَّطيفِ وغَيرِ اللَّطيفِ ، ومِنَ الخَلقِ اللَّطيفِ ، ومِنَ الحَيَوانِ الصِّغارِ ، ومِنَ البَعوضِ وَالجِرجِسِ ۲ وما هُوَ أَصغَرُ مِنها ما لا يَكادُ تَستَبينُهُ العُيونُ ، بَل لا يَكادُ يُستَبانُ لِصِغَرِهِ الذَّكَرُ مِنَ الأُنثى ، وَالحَدَثُ المَولودُ مِنَ القَديمِ ، فَلَمّا رَأَينا صِغَرَ ذلِكَ في لُطفِهِ ، وَاهتِداءَهُ لِلسِّفادِ وَالهَرَبَ مِنَ المَوتِ ، وَالجَمعَ لِما يُصلِحُهُ ، وما فِي لُجَجِ البِحارِ ، وما في لِحاءِ الأَشجارِ وَالمَفاوزِ والقِفارِ ، وإِفهامَ بَعضِها عَن بعضٍ مَنطِقَها ، وما يَفهَمُ بِهِ أَولادُها عَنها ، ونَقلَهَا الغِذاءَ إِلَيها ، ثُمَّ تَأليفَ أَلوانِها؛ حُمرَةٍ مَعَ صُفرَةٍ ، وبَياضٍ مَعَ حُمرَةٍ ، وأَنَّهُ ما لا تَكادُ عُيونُنا تَستَبينُهُ لِدَمامَةِ خَلقِها ، لا تَراهُ عُيونُنا ولا تَلمِسُهُ أَيدينا ، عَلِمنا أَنَّ خالِقَ هذَا الخَلقِ لَطيفٌ لَطُفَ بِخَلقِ ما سَمّيناهُ ، بِلا عِلاجٍ ولا أَداةٍ ولا آلَةٍ . ۳

۵۱۸۳.الإمام الجواد عليه السلام :سَمَّيناهُ لَطيفا لِعِلمِهِ بِالشَّيءِ اللَّطيفِ ، مِثلِ البَعوضَةِ وأَخفى مِن ذلِكَ ، ومَوضِعِ النُّشوءِ مِنها ، وَالعَقلِ وَالشَّهَوةِ لِلسِّفادِ والحَدَبِ عَلى نَسلِها ، وإِقامِ بَعضِها عَلى بَعضٍ ، ونَقلِهَا الطَّعامَ وَالشرّابَ إِلى أَولادِها فِي الجِبالِ وَالمفاوِزِ وَالأَودِيَةِ وَالقِفارِ ، فَعَلِمنا أَنَّ خالِقَها لَطيفٌ بِلا كَيفٍ ، وإِنَّمَا الكَيفِيَّةُ لِلمَخلوقِ المُكَيَّفِ . ۴

1.المراد بأبي الحسن عليه السلام هنا الثاني [ الإمام الرضا عليه السلام] على ما صرّح به الصدوق .

2.الجِرْجِس : لغة في القِرْقِس ؛ وهو البعوض الصغار (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۲۸۲) .

3.الكافي : ج ۱ ص ۱۱۹ ح ۱ ، التوحيد : ص ۱۸۶ ح ۱ وص ۶۳ ح ۱۸ نحوه وكلّها عن الفتح بن يزيد الجرجاني ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۹۱ ح ۲۱ .

4.الكافي : ج ۱ ص ۱۱۷ ح ۷ ، التوحيد : ص ۱۹۴ ح ۷ ، الاحتجاج : ج ۲ ص ۴۶۸ ح ۳۲۱ كلاهما نحوه وكلّها عن أبي هاشم الجعفري ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۱۵۴ ح ۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19179
صفحه از 507
پرینت  ارسال به