219
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

۵۳۷۰.امام صادق عليه السلام:كارهاى بندگان ، [توسط خدا ]آفريده شده است؛ به آفرينشِ اندازه نهادن، نه آفرينشِ به وجود آوردن، و خدا آفريننده همه چيز است.

۵۳۷۱.التوحيدـ به نقل از حمدان بن سليمان ـ: به امام رضا عليه السلام نامه نوشتم و درباره كارهاى بندگان پرسيدم كه : آيا آفريده شده هستند يا آفريده شده نيستند؟
[امام عليه السلام در پاسخ] نوشت: «اندازه كارهاى بندگان ، دو هزار سال پيش از آفرينش آنها، در علم خداوند عز و جلمشخص شد».

۵۳۷۲.معانى الأخبارـ به نقل از عبد السلام بن صالح هِرَوى ـ: از امام رضا عليه السلامشنيدم كه مى فرمود: «كارهاى بندگان ، آفريده شده هستند» .
پس به ايشان گفتم: اى فرزند پيامبر خدا! معناى آفريده شدن [در اين جا ]چيست؟
فرمود: «اندازه نهاده شده هستند» .

۵۳۷۳.امام رضا عليه السلام:و بدان آن يگانه اى كه بدون اندازه و نهايت ، استوار است، آفريده اى آفريد كه با نهايت و اندازه ، تقدير شده بود، و آنچه را آفريد، دو آفريده بود: تقدير و تقدير شده. پس در هيچ يك از اين دو، رنگ و طعم و وزنى نبود. سپس ، يكى از آن دو را [به گونه اى] قرار داد كه با ديگرى درك شود و هر دو را معلوم به ذات قرار داد [كه بدون نياز به چيز ديگر ، قابل درك اند] .

۵۳۷۴.المحاسنـ به نقل از يونس بن عبد الرحمن ـ: امام رضا عليه السلام فرمود : «هستى نمى يابد ، مگر آنچه خدا بخواهد و اراده كند و اندازه نهد و حكم كند» .
گفتم: [ مشيّت و ] خواست ، يعنى چه؟
فرمود: «آغازگرىِ فعل» .
گفتم: اراده كرد ، يعنى چه؟
فرمود: «ثبات بر فعل» . ۱
گفتم: اندازه نهاد ، يعنى چه؟
فرمود: «مشخص كردن اندازه طول و عرض آن چيز».
گفتم: حكم كرد ، يعنى چه؟
فرمود: «آن گاه كه به فعلى حكم كرد، آن فعل را به اجرا مى گذارد. پس اين فعل ، همان است كه بازگشتى براى آن نيست».

1.مقصود ، ثبات بر فعل در مرحله علم فعلى است ، نه عمل خارجى كه در مرحله قضا و امضا مطرح مى شود .


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
218

۵۳۷۰.عنه عليه السلام :أَفعالُ العِبادِ مَخلوقَةٌ خَلقَ تَقديرٍ لا خَلقَ تَكوينٍ ، وَاللّهُ خالِقُ كُلِّ شَيءٍ . ۱

۵۳۷۱.التوحيد عن حمدان بن سليمان :كَتَبتُ إِلَى الرِّضا عليه السلام أَسأَلُهُ عَن أَفعالِ العِبادِ أَمَخلوقَةٌ أَم غَيرُ مَخلوقَةٍ ؟
فَكَتَبَ عليه السلام : أَفعالُ العِبادِ مُقَدَّرَةٌ في عِلمِ اللّهِ عز و جل قَبلَ خَلقِ العِبادِ بِأَلفَي عامٍ . ۲

۵۳۷۲.معاني الأخبار عن عبد السلام بن صالح الهرويّ :سَمِعتُ أَبَا الحَسَنِ عَلِيَّ بنَ موسَى الرِّضا عليه السلاميَقولُ : أَفعالُ العِبادِ مَخلوقَةٌ .
فَقُلتُ لَهُ : يَا ابنَ رَسولِ اللّهِ ، ما مَعنى «مَخلوقَةٌ»؟
قالَ : مُقَدَّرَةٌ . ۳

۵۳۷۳.الإمام الرضا عليه السلام :وَاعلَم أَنَّ الواحِدَ الَّذي هُوَ قائِمٌ بِغَيرِ تَقديرٍ ولا تَحديدٍ خَلَقَ خَلقا مُقَدَّرا بِتَحديدٍ وتَقديرٍ ، وكانَ الَّذي خَلَقَ خَلقَينِ اثنَينِ : التَّقديرَ وَالمُقَدَّرَ ، فَلَيسَ في كُلِّ واحِدٍ مِنهُما لَونٌ ولا ذَوقٌ ولا وَزنٌ ، فَجَعَلَ أَحَدَهُما يُدرَكُ بِالآخَرِ ، وجَعَلَهُما مُدرَكَينِ بِأَنفُسِهِما . ۴

۵۳۷۴.المحاسن عن يونس بن عبد الرحمن عن الإمام الرضا عليه السلام :لا يَكونُ إِلاّ ما شاءَ اللّهُ وأَرادَ وقَدَّرَ وقَضى . قُلتُ : فَما مَعنى شاءَ؟
قالَ: اِبتِداءُ الفِعلِ .
قُلتُ: فَما مَعنى أَرادَ؟
قالَ: الثُّبوتُ عَلَيهِ .
قُلتُ: فَما مَعنى قَدَّرَ؟
قالَ: تَقديرُ الشَّيءِ مِن طولِهِ وعَرضِهِ .
قُلتُ: فَما مَعنى قَضى؟
قالَ: إِذا قَضاهُ أَمضاهُ ، فَذلِكَ الَّذي لا مَرَدَّ لَهُ . ۵

1.الخصال : ص ۶۰۸ ح ۹ ، التوحيد : ص ۴۰۷ ح ۵ كلاهما عن الأعمش وص ۴۱۶ ح ۱۵ عن أبي بصير وليس فيه ذيله ، عيون أخبار الرضا : ج ۲ ص ۱۲۵ ح ۱ بزيادة «للّه » بعد «مخلوقة» ، صفات الشيعة : ص ۱۲۹ ح ۷۱ كلاهما عن الفضل بن شاذان عن الإمام الرضا عليه السلام ، تحف العقول: ص ۴۲۱ عن الإمام الرضا عليه السلام وليس فيهما ذيله، بحار الأنوار: ج ۵ ص ۳۰ ح ۳۸.

2.التوحيد : ص ۴۱۶ ح ۱۶ ، عيون أخبار الرضا : ج ۱ ص ۱۳۶ ح ۳۴ ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۲۹ ح ۳۵ .

3.معاني الأخبار : ص ۳۹۶ ح ۵۲ ، عيون أخبار الرضا : ج ۱ ص ۳۱۵ ح ۹۰ ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۳۰ ح ۳۷ .

4.التوحيد : ص ۴۳۸ ح ۱ ، عيون أخبار الرضا : ج ۱ ص ۱۷۶ ح ۱ كلاهما عن الحسن بن محمّد النوفلي ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۳۱۶ ح ۱ .

5.المحاسن: ج ۱ ص ۳۸۰ ح ۸۳۹ ، الكافي: ج ۱ ص ۱۵۰ ح ۱ عن عليّ بن إبراهيم الهاشمي عن الإمام الكاظم عليه السلاموليس فيه «قلت : ما معنى أراد؟ قال : الثبوت عليه» ، بحار الأنوار: ج ۵ ص ۱۲۲ ح ۶۸ وراجع الاُصول الستّة عشر: ص ۱۶۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19156
صفحه از 507
پرینت  ارسال به