155
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

فصل هفتاد و دوم : مدبّر

واژه شناسى «مُدبّر»

صفت «مُدبّر (تدبيركننده) » ، اسم فاعل از «دَبَّرَ ، يُدَبِّر» است. ريشه «دبر» ، به معناى انتهاى چيزى و پشت آن است، در مقابلِ جلوى آن . تدبير هم ، يعنى اين كه انسان ، كارش را ساماندهى و مديريت كند، به اين صورت كه به فرجام و انتهاى آن كار، يعنى آثارى كه پشت سرِ آن كار رخ مى دهد ، توجّه كند.

مُدبّر ، در قرآن و حديث

تدبير ، در قرآن كريم به صورت فعلى: «يُدبّر الأمر؛ كار را تدبير مى كند» ، چهار بار به خدا نسبت داده شده است؛ امّا صفت «مُدبّر» ، در قرآن نيامده است.
در قرآن و احاديث، تدبير آسمان ها و زمين و دنيا و آخرت، و به طور كلّى همه چيز، با خداست. اين مطلب ، بيانگر آن است كه خداوند ، مصلحت و عاقبتِ همه چيز را در آفرينش و اداره آنها رعايت كرده است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
154

الفصل الثاني والسبعون: المدبّر

المُدبِّر لغةً

«المدبّر» اسم فاعل من دبّر ، يدبّر من مادّة «دبر» وهو آخر الشيء وخلفه خلاف قبله ، والتدبير : أَن يدبّر الإنسان أَمرَه ، وذلك أَنّه ينظر إِلى ما تصير عاقبته وآخره ، وهو دبره ۱ .

المُدبِّر في القرآن والحديث

نسب القرآن الكريم التدبير إِلى اللّه سبحانه بشكل فعليّ أَربع مرّات : «يَدَبِّرُ الْأَمْرَ» ۲ . لكنّ صفة «المدبّر» لم ترد فيه .
وجاء في القرآن والأَحاديث أَنّ تدبير السَّماوات والأرض والدنيا والآخرة ، وبعامّة كلّ شيء باللّه تعالى ، ويدلّ هذا الموضوع على أَنّ اللّه سبحانه يلاحظ مصلحة كلّ شيء وعاقبته في خلقه وإِدارته .

1.معجم مقاييس اللغة : ج ۲ ص ۳۲۴ . راجع : المصباح المنير : ص ۱۸۹ .

2.يونس : ۳ ، ۳۱ ، الرعد : ۲ ، السجدة : ۵ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19085
صفحه از 507
پرینت  ارسال به