فصل هفتادم : مُخرِج
واژه شناسى «مُخْرِج»
صفت «مُخرج (بيرون آورنده) » ، اسم فاعل از «أخْرَجَ ، يُخْرِجُ»، و از ريشه «خرج» ( نقيض «دخل» ) است پس ، خروج ، نقيض دخول است، و مُخرِج ، كسى است كه چيزى را از چيزى بيرون مى آورد.
مُخرِج ، در قرآن و حديث
در قرآن كريم ، برگرفته ها از مادّه «خرج» ، ۵۲ بار به خدا نسبت داده شده اند و صفت «مُخرِج» ، سه بار در اين آيات به كار رفته است: «وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ مَّا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ؛ و خدا ، آنچه را پنهان مى داشتيد ، بيرون آورنده است » ، «إِنَّ اللَّهَ مُخْرِجٌ مَّاتَحْذَرُونَ ؛ خدا ، آنچه را كه از آن مى پرهيزيد ، بيرون آورنده است » ، و «وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَىِّ ؛ بيرون آورنده مرده از زنده است » .
در قرآن و احاديث، بيرون آوردن چيزى از چيزى ، به گونه هاى مختلف به خدا نسبت داده شده است. در يك تقسيم ، مى توان اين گونه ها را به دو قسمِ : بيرون آوردن مادّى (تكوينى) و بيرون آوردن معنوى (تشريعى) تقسيم كرد.
از قسم نخست ، مى توان به آيه كريم: «بيرون آورنده مرده از زنده است» و حديث: «مُخرج الموجود من العدم؛ بيرون آورنده هستى از نيستى است» ، و از قسم دوم ، مى توان به آيه كريم : «اوست آن كه بر بنده خود ، آيات روشنى فرو مى فرستد تا شما را از تاريكى ها به روشنايى در آورد» ، اشاره كرد. نوع اخير ، مشروط به خواست بنده و پرهيزگارى اوست.
