469
دانش نامه عقايد اسلامي ج7

فصل چهارم : دگرگونى

۵۵۶۹.امام على عليه السلام:به حالتى تغيير نمى كند و در حالت ها[ى مختلف ]دگرگون نمى شود. شب ها و روزها او را فرسوده نمى كند، و روشنايى و تاريكى او را تغيير نمى دهد.

۵۵۷۰.امام حسين عليه السلام:كارها او را دگرگون نمى كند و حال ها بر او نمى گذرد و حوادث بر او فرو نمى آيد.

۵۵۷۱.امام باقر عليه السلامـ آن گاه كه عمرو بن عبيد به او گفت: فدايت شوم! در اين سخن خداى متعال: «هركه خشم من بر او فرو آيد، بى شك، هلاك شود» ، مقصود از خشم چيست؟ ـ: مقصود، كيفر است. اى عمرو! هركه گمان كند خدا از حالتى به حالت ديگر در مى آيد، او را با ويژگىِ آفريده وصف كرده است، در حالى كه چيزى خداى متعال را تحريك و بى قرار نمى كند تا باعث دگرگونى او شود.

۵۵۷۲.امام صادق عليه السلامـ در مورد اين سخن خداى بزرگ: «پس چون ما را به خشم آوردند، آنان را به سختى كيفر داديم» ـ: خداى بزرگ، همچون به خشم آمدن ما به خشم نمى آيد، بلكه او دوستانى براى خود آفريده كه خشمگين مى شوند و خشنود مى گردند، و آنها آفريدگان و پرورده شدگان هستند و خدا، خشنودى آنها را خشنودى خود و خشم آنها را خشم خود دانسته است؛ چرا كه آنها را دعوت كنندگان به سوى خود و راهنمايان بر خود قرار داده است و از اين روست كه چنين مقامى دارند؛ امّا اين، بدان معنا نيست كه آنچه به آنها مى رسد، خدا را نيز فرا مى گيرد، بلكه مقصود، همان است كه در اين جمله ها قصد شده است: «هركه به دوست من اهانت كند، به جنگ من آمده و مرا به پيكار خوانده است» و «هر كه از فرستاده فرمان بَرَد، بى شك، خدا را فرمان برده است» و «بى شك، كسانى كه با تو بيعت مى كنند، با خدا بيعت مى كنند. دست خدا، بالاى دست هايشان است» .
پس همه اين جمله ها و همانند آنها به همان معناست كه برايت گفتم، و همين طور است خشنودى و خشم و چيزهاى ديگرى كه همانند اينهاست، و اگر خدا دچار خشم و رنجش شود، در حالى كه اين دو را خدا آفريده و پديد آورده است، گوينده اين سخن مى تواند بگويد: آفريدگار ، روزى نابود خواهد شد ؛ زيرا اگر خشم و رنجش در او راه يابد، دگرگونى در او راه مى يابد و در اين صورت، از نابودى در امان نخواهد بود و در اين صورت، ايجاد كننده از ايجاد شونده، و توانا از توانسته، و آفريدگار از آفريده شده، متمايز و شناخته نمى شود، و خدا از اين سخن، بسى برتر است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج7
468

الفصل الرابع: التّغيير

۵۵۶۹.الإمام عليّ عليه السلام :لا يَتَغَيَّرُ بِحالٍ ، ولا يَتَبَدَّلُ فِي الأَحوالِ ، ولا تُبليهِ اللَّيالي وَالأَيّامُ ، لا يُغَيِّرُهُ الضِّياءُ وَالظَّلامُ . ۱

۵۵۷۰.الإمام الحسين عليه السلام :لا تَتَداوَلُهُ الأُمورُ ، ولا تَجري عَلَيهِ الأَحوالُ ، ولا تَنزِلُ عَلَيهِ الأَحداثُ . ۲

۵۵۷۱.الإمام الباقر عليه السلامـ حينَ قالَ لَهُ عَمرُو بنُ عُبَيدٍ : ـجُعِلتُ فِداكَ ! قَولُ اللّهِ تَبارَكَ وتَعالى : «وَ مَن يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِى فَقَدْ هَوَى» ۳ ما ذلِكَ الغَضَبُ ؟ـ : هُوَ العِقابُ يا عَمرُو ، إِنَّهُ مَن زَعَمَ أَنَّ اللّهَ قَد زالَ مِن شَيءٍ إِلى شَيءٍ فَقَد وَصَفَهُ صِفَةَ مَخلوقٍ ، وإِنَّ اللّهَ تَعالى لا يَستَفِزُّهُ شَيءٌ فَيُغَيِّرَهُ . ۴

۵۵۷۲.الإمام الصادق عليه السلامـ في قَولِ اللّهِ عز و جل : «فَلَمَّا ءَاسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ» ۵ ـ: إِنَّ اللّهَ عز و جل لا يَأسَفُ كَأَسَفِنا ، ولكِنَّهُ خَلَقَ أَولياءَ لِنَفسِهِ يَأسَفونَ ويَرضَونَ وهُم مَخلوقونَ مَربوبونَ ، فَجَعَلَ رِضاهُم رِضا نَفسِهِ وسَخَطَهُم سَخَطَ نَفسِهِ ؛ لِأَنَّهُ جَعَلَهُمُ الدُّعاةَ إِلَيهِ والأَدِلاّءَ عَلَيهِ ، فَلِذلِكَ صاروا كَذلِكَ ، ولَيسَ أَنَّ ذلِكَ يَصِلُ إِلَى اللّهِ ما يَصِلُ إِلى خَلقِهِ ، لكِن هذا مَعنى ما قالَ مِن ذلِكَ ، وقَد قالَ : «مَن أَهانَ لي وَلِيّا فَقَد بارَزَني بِالمُحاربَةِ ودَعاني إِلَيها» ، وقالَ : «مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ» ۶ ، وقالَ : «إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ» . ۷
فَكُلُّ هذا وشِبهُهُ عَلى ما ذَكَرتُ لَكَ ، وهكَذَا الرِّضا وَالغَضَبُ وغَيرُهُما مِنَ الأَشياءِ مِمّا يُشاكِلُ ذلِكَ ، ولَو كانَ يَصِلُ إِلَى اللّهِ الأَسَفُ وَالضَّجَرُ ، وهُوَ الَّذي خَلَقَهُما وأَنشَأَهُما لَجازَ لِقائِلِ هذا أَن يَقولَ : إِنَّ الخالِقَ يَبيدُ يَوما ما ؛ لِأَنَّهُ إِذا دَخَلَهُ الغَضَبُ وَالضَّجَرُ دَخَلَهُ التَّغييرُ ، وإِذا دَخَلَهُ التَّغييرُ لَم يُؤمَن عَلَيهِ الإِبادَةُ ، ثُمَّ لَم يُعرَفِ المُكَوِّنَ مِنَ المُكَوَّنَ ، ولاَ القادِرُ مِنَ المَقدورِ عَلَيهِ ، ولا الخالِقُ مِنَ المَخلوقِ ، تَعالَى اللّهُ عَن هذَا القَولِ عُلُوّا كَبيرا . ۸

1.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۶ ، الاحتجاج : ج ۱ ص ۴۷۷ ح ۱۱۶ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۵۴ ح ۸ .

2.تحف العقول : ص ۲۴۴ .

3.طه : ۸۱ .

4.الكافي : ج ۱ ص ۱۱۰ ح ۵ ، التوحيد : ص ۱۶۸ ح ۱ ، معاني الأخبار : ص ۱۹ ح ۱ وفيهما «لا يغيّره» بدل «فيغيّره» ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۶۷ ح ۹ وراجع الإرشاد : ج ۲ ص ۱۶۵ وإرشاد القلوب : ص ۱۶۷ .

5.الزخرف : ۵۵ .

6.النساء : ۸۰ .

7.الفتح : ۱۰ .

8.الكافي : ج ۱ ص ۱۴۴ ح ۶ عن حمزة بن بزيع ، التوحيد : ص ۱۶۸ ح ۲ ، معاني الأخبار : ص ۱۹ ح ۲ وليس فيه «ثُمَّ لم يعرف المكوِّن من المكوَّن ، ولا القادر من المقدور عليه» ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۶۵ ح ۲ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج7
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19175
صفحه از 507
پرینت  ارسال به