فصل هفتاد و سوم : مُريد
واژه شناسى «مريد»
صفت «مريد (اراده كننده) » ، اسم فاعل از «أراد، يُريدُ»، از ريشه «رَوَدَ» است كه بر آمد و رفت يا روانه شدن در يك جهت ، دلالت مى كند . «بعثنا رائداً يرود الكلأ» ، يعنى : راهنمايى فرستاديم تا در پىِ چراگاه برود (دقّت و جستجو كند) .
بر اين اساس، اراده ، يعنى جستجو و خواستن، و پيشْ فرض آن، علم و آگاهى و بررسى موضوع و امكان خواست هاى گوناگون است .
مريد ، در قرآن و حديث
قرآن كريم ، برگرفته هاى اراده را ۴۱ بار به خدا نسبت داده است؛ امّا صفت «مريد» ، در قرآن ذكر نشده است. احاديث ، اراده را يكى از مراحل فعل الهى كه مسبوق به علم است ، مطرح مى كنند. در عين حال، بر اين نكته تأكيد دارند كه اراده الهى ، همچون اراده انسان نيست كه مبادى خاصّ خود را دارد . از مهم ترين نكاتى كه احاديث بر آن تأكيد مى كنند ، اين است كه اراده ، صفتى ذاتى همچون علم نيست ؛ بلكه از صفات فعلى خدا و حادث است.
در احاديث ، اراده الهى به دو قِسم حتمى و غير حتمى ، تقسيم شده است. اراده حتمى، تخلّف ناپذير است و حتماً واقع خواهد شد؛ امّا در اراده غير حتمى ، امكان تغيير وجود دارد. اين مطلب را در بحث «بَداء» كه از مباحث مربوط به عدل الهى است ، بررسى خواهيم كرد.
