۴۷۶۶.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه «هيچ نجواى سه نفرى نيست ، مگر آن كه او چهارمينِ ايشان است و نه پنج نفرى ، مگر آن كه او ششمينِ آنهاست» ـ: او يكتاست و يگانه حقيقت (بسيط) است . از آفريدگان ، جداست و خود را بدان وصف كرده و او هر چيزى را به اِشراف و احاطه و قدرت، فرا گيرنده است. «هم وزن مور ريزى ، نه در آسمان ها و نه در زمين و نه ريزتر از آن و نه درشت تر ، از [فرا چنگ] او در نمى رود» به احاطه و علم ، نه به ذات ؛ زيرا مكان ها محدودند و مرزهاى چهارگانه ، آنها را در بر مى گيرد . پس اگر [احاطه او ]به ذات باشد، آن را در بر گرفته شدن [در مكان] ، لازم آيد.

۴۷۶۷.التوحيدـ به نقل از ابو جعفر (احتمالاً محمّد بن نعمان) ـ: از ابو عبد اللّه (امام صادق عليه السلام) درباره گفتار خداوند عز و جل «و او در آسمان ها و زمين ، خداست» پرسيدم . فرمود : «همان گونه است . او در همه جا هست».
گفتم : با ذات خود؟
فرمود : «واى بر تو! مكان ها اندازه دارند. پس هر گاه بگويى كه با ذات خود در مكانى است، تو را لازم مى آيد كه بگويى : در اندازه ها و جز آن است؛ ولى او از آفريدگان خود جداست و به آنچه آفريده، از نظر دانش و توانايى و احاطه و تسلّط و فرمان روايى ، فرا گيرنده است» .

۴۷۶۸.الكافىـ به نقل از هشام بن حكم ـ: ابو شاكر ديصانى ^۱ گفت : در قرآن ، آيه اى هست كه آن ، گفتار ماست.
گفتم : كدام آيه؟
گفت : «و او كسى است كه در آسمان ، خداست و در زمين ، خداست» .
ندانستم چه پاسخى به او دهم . پس حج گزاردم و ابو عبد اللّه (امام صادق) عليه السلامرا آگاه كردم. فرمود : «اين ، سخنِ زنديق پليدى است . هر گاه به سوى او بازگشتى، به او بگو : نام تو در كوفه چيست؟ او خواهد گفت : فلان. پس به او بگو : نام تو در بصره چيست؟ او خواهد گفت : فلان. پس بگو : به همان سان است پروردگار ما ؛ در آسمان ، خدا و در زمين ، خداست و در درياها خداست و در بيابان ها خداست و در هر جايى خداست» .
[به كوفه] وارد شدم و نزد ابو شاكر آمدم و او را از آن [پاسخِ امام] آگاه كردم. گفت : اين از حجاز آمده است.

۴۷۶۶.الإمام الصادق عليه السلامـ في قَولِهِ تَعالى : «مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَـثَةٍ إِلاَّ هُوَ رَابِعُهُمْ وَ لاَ خَمْسَةٍ إِلاَّ هُوَ سَادِسُهُمْ» قالَ : هُوَ واحِدٌ وأَحَدِيُّ الذَّاتِ ، بائِنٌ مِن خَلقِهِ ، وبِذاكَ وَصَفَ نَفسَهُ ، وهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ مُحيطٌ بِالإِشرافِ وَالإِحاطَةِ وَالقُدرَةِ «لاَ يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّةٍ فِى السَّمَـوَ تِ وَ لاَ فِى الْأَرْضِ وَ لاَ أَصْغَرُ مِن ذَ لِكَ وَ لاَ أَكْبَرُ» بِالإِحاطَةِ وَالعِلمِ لا بِالذَّاتِ ؛ لِأَنَّ الأَماكِنَ مَحدودَةٌ ، تَحويها حُدودٌ أَربَعَةٌ ، فَإِذا كانَ بِالذَّاتِ لَزِمَهَا الحَوايَةُ ^۱ . ^۲

۴۷۶۷.التوحيدعن أَبي جعفر ^۳ : سَأَلتُ أَبا عَبدِ اللّهِ عليه السلام عَن قَولِ اللّهِ عز و جل «وَ هُوَ اللَّهُ فِى السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضِ» .
قالَ : كَذلِكَ هُوَ فِي كُلِّ مَكانٍ .
قُلتُ : بِذاتِهِ .
قالَ : وَيحَكَ ، إِنَّ الأَماكِنَ أَقدارٌ ، فَإِذا قُلتَ : في مَكانٍ بِذاتِهِ ، لَزِمَكَ أَن تَقولَ : في أَقدارٍ وغَير ذلِكَ ، ولكِن هُوَ بائِنٌ مِن خَلقِهِ ، مُحيطٌ بِما خَلَقَ عِلما وقُدرَةً وإِحاطَةً وسُلطانا ومُلكا . ^۴

۴۷۶۸.الكافي عن هشام بن الحكم :قالَ أَبو شاكِرٍ الدَّيصانِيُّ : إِنَّ فِي القُرآنِ آيَةً هِيَ قَولُنا ، قُلتُ : ما هِيَ ؟ قالَ : «وَ هُوَ الَّذِى فِى السَّمَاءِ إِلَـهٌ وَ فِى الْأَرْضِ إِلَـهٌ» ، فَلَم أَدرِ بِما أُجيبُهُ ، فَحَجَجتُ فَخَبَّرتُ أَبا عَبدِ اللّهِ عليه السلام ، فَقالَ : هذا كَلامُ زِنديقٍ خَبيثٍ ، إِذا رَجَعتَ إِلَيهِ فَقُل لَهُ : ما اسمُكَ بِالكوفَةِ ؟ فَإِنَّهُ يَقولُ : فُلانٌ ، فَقُل لَهُ : مَا اسمُكَ بِالبَصرَةِ ؟ فَإِنَّهُ يَقولُ : فُلانٌ ، فَقُل : كَذلِكَ اللّهُ رَبُّنا فِي السَّماءِ إِلهٌ ، وفِي الأَرضِ إِلهٌ ، وفِي البِحارِ إِلهٌ ، وفِي القِفارِ إِلهٌ ، وفي كُلِّ مَكانٍ إِلهٌ .
قالَ : فَقَدِمتُ فَأَتَيتُ أَبا شاكِرٍ ، فَأَخبَرتُهُ ، فَقالَ : هذِهِ نُقِلَت مِنَ الحِجازِ . ^۵