369
دانش نامه عقايد اسلامي ج6

فصل چهل و دوم : عزيز

واژه شناسى «عزيز»

صفت «عزيز» ، فعيل به معناى فاعل از مادّه «عزز» است و بر شدّت و قوّت و آنچه همانند چيرگى و قهر است ، دلالت دارد. در نام هاى خداى متعال ، عزيز ، يعنى چيره نيرومندى كه مغلوب نمى شود.

عزيز ، در قرآن و حديث

در قرآن كريم ، صفت «عزيز» ، در كنار صفت «حكيم» ، ۴۷ بار و در كنار صفت «رحيم» ، سيزده بار و با صفت «عليم» ، شش بار و با صفت «قوى» ، هفت بار و با صفت «ذو انتقام» ، چهار بار و با صفت «غفّار» ، سه بار و با صفت «حميد» ، سه بار و با صفت «غفور» ، دو بار و با هر يك از صفات «وهّاب» و «مقتدر» ، يك بار به كار رفته است و يك بار هم به اين شكل آمده است : «فرمان رواى بسيار پاك، سلام، ايمنى بخش، نگاهبان، عزيز و چيره» .
از منظر آيات و احاديث ، عزّت ، يكسره از آنِ خداست و عزّت مطلق ، منحصر در اوست؛ زيرا هر عزيزى جز او ذليل است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج6
368

الفصل الثاني والأربعون: العزيز

العزيز لغةً

«العزيز» فعيل بمعنى فاعل من مادّة «عَزَّ» وهو يدلّ على شدّة وقوّة وما ضاهاهما من غلبة وقهر ۱ ، وفي أَسماء اللّه تعالى «العزيز» هو الغالب القويّ الذي لا يُغلَب ۲ .

العزيز في القرآن والحديث

لقد وردت صفة «العزيز» إِلى جانب صفة «الحكيم» سبع وأَربعين مرّةً في القرآن الكريم ۳ ، وإِلى جانب صفة «الرَّحيم» ثلاث عشرة مرّةً ۴ ، ومع صفة «العليم» ستّ مرّات ۵ ، ومع صفة «القويّ» سبع مرّات ۶ ، ومع صفة «ذو انتقام» أَربع مرّات ۷ ، ومع صفة «الغفّار» ثلاث مرّات ۸ ، ومع صفة «الحميد» كذلك ۹ ، ومع صفة «الغفور» مرّتين ۱۰ ، ومع كلّ من «الوهّاب» ۱۱ ، و«المقتدر» ۱۲ مرّة واحدةً ، ووردت مرّةً واحدةً بهذه الصورة: «الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَـمُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ» ۱۳ .
وقد ذهبت الآيات والأَحاديث إِلى أَنّ العزّة للّه جميعا ، والعزّة المطلقة منحصرة فيه وحدَه ؛ لأَنّ كلّ عزيز غيره ذليل .

1.معجم مقاييس اللغة : ج ۴ ص ۳۸ ، المصباح المنير : ص ۴۰۷ .

2.النهاية : ج ۳ ص ۲۲۸ .

3.راجع مثلاً: البقرة: ۱۲۹ ، ۲۰۹ ، ۲۲۰ ، ۲۲۸ و آل عمران: ۶ ، ۱۸ ، ۶۲ وغافر: ۸ والجاثية: ۲ .

4.الشعراء: ۹ ، ۶۸ ، ۱۰۴ ، ۱۲۲ ، ۱۴۰ ، ۱۵۹ ، ۱۷۵ ، ۱۹۱ ، ۲۱۷ ، الروم : ۵ ، السجدة : ۶ ، يس : ۵ ، الدخان : ۴۲ .

5.الأنعام : ۹۶ ، النمل: ۷۸ ، يس : ۳۸ ، غافر : ۲ ، فصّلت : ۱۲ ، الزخرف : ۹ .

6.هود: ۶۶ ، الحجّ: ۴۰ ، ۷۴ ، الحديد: ۲۵ ، المجادلة: ۲۱ ، الأحزاب: ۲۵ ، الشورى: ۱۹ .

7.آل عمران: ۴ ، المائدة : ۹۵ ، إبراهيم: ۴۷ ، الزمر: ۳۷.

8.ص: ۶۶ ، الزمر : ۵ ، غافر: ۴۲ .

9.سبأ : ۶ ، البروج : ۸ ، إبراهيم : ۱ .

10.الملك: ۲ ، فاطر : ۲۸ .

11.ص: ۹ .

12.القمر : ۴۲ .

13.الحشر : ۲۳ وراجع أيضا : الصافات : ۱۸۰ والمنافقون : ۸ والنساء : ۱۳۹ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 39514
صفحه از 593
پرینت  ارسال به