49
دانش نامه عقايد اسلامي ج4

وظيفه انبياى الهى ـ همان طور كه امام على عليه السلامفرموده ـ هدايت فطرت و عقل ، و زدودن موانع و حجاب هاى معرفت از ديده آنهاست :
فَبَعَثَ فيهِم رُسُلَهُ ، وواتَرَ إِلَيهِم أَنبِياءَهُ ، لِيَستَأدوهُم ميثاقَ فِطرَتِهِ ، ويُذَكِّروهُم مَنسِيَّ نِعمَتِهِ ، ويَحتَجّوا عَلَيهِم بِالتَّبليغِ ، ويُثيروا لَهُم دَفائِنَ العُقولِ ، ويُروهُم آياتِ المَقدِرَةِ ... . ۱ پس در ميان آنان ، پيامبرانش را برانگيخت و پيامبرانش را پى در پى به سوى آنان فرستاد تا اداى ميثاق فطرت را از آنان بخواهند و نعمت هاى از ياد رفته را به آنان يادآور شوند و با اطلاع ، بر آنان احتجاج كنند . و دفينه هاى خرَدِ ايشان را بيرون كشند و نشانه هاى قدرتش را بر آنان بنمايانند .
بنا بر اين ، همان طور كه در شمارى از احاديث آمده است ، ۲ معرفت ، ساخته و پرداخته خداست . اوست كه ابزار شناخت را به انسان عنايت كرده و امكان تحصيل آن را فراهم ساخته است و انسان ، مى تواند با بهره گيرى از هدايت انبياى الهى و زدودن موانع معرفت ، با ديده عقل و دل ، به روشنىْ جلوه هاى جمال حضرت احديت را مشاهده كند.
بر اساس اين تحليل ، مى توانيم بسته به مراتب خداشناسى ، سه تفسير روشن را از «شناخت خدا به خدا» ارائه كنيم :

۱ . شناخت خدا از طريق آثار

خداوند متعال ، با ارائه آثار علم و قدرت و حكمت در نظام آفرينش به انسان ، او را با آفريدگار حكيم و تواناى جهان آشنا مى كند . شمارى از احاديث ، به اين

1.نهج البلاغة : خطبه ۱ ، بحار الأنوار : ج ۱۱ ص ۶۰ ح ۷۰ .

2.ر . ك : ص ۲۵ (خداوند) .


دانش نامه عقايد اسلامي ج4
48

در اين جا ، سؤال ديگرى پيش مى آيد و آن اين كه : چگونه خداوند متعال ، خود را به مردم معرفى كرده و آنان را به سوى خود رهنمون گرديده است؟

چگونه خداوند ، خود را به انسان، شناسانده است؟

اگر دقّت كنيم ، خواهيم ديد كه خداوند متعال ، خود را از هر طريق ممكن ، به مردم معرفى كرده و انواع ابزار و امكانات درونى و برونىِ خداشناسى را براى بشر فراهم ساخته است . از اين رو ، شيخ المحدّثين ، صدوق رحمه الله در تفسير سخن امام على عليه السلامكه مى فرمايد : «اِعرِفوا اللّهَ باللّهِ ؛ خدا را به خدا بشناسيد!» مى گويد :
عَرَفنَا اللّهَ بِاللّهِ لأَِنّا إن عَرَفناهُ بعُقولِنا فَهُوَ عز و جل واهِبُها؛ وإن عَرَفناهُ عز و جل بِأَنبِيائِهِ ورُسُلِهِ وحُجَجِهِ عليهم السلام فَهُوَ عز و جلباعِثُهُم ومُرسِلُهُم ومُتَّخِذُهُم حُجَجا؛ وإن عَرَفناهُ بِأَنفُسِنا فَهُوَ عز و جلمُحدِثُها ، فَبِهِ عَرَفناهُ . ۱
خدا را به خدا شناختيم ؛ چون اگر او را به خردهايمان بشناسيم ، خرد را همو بخشيده ، و اگر با پيامبران و فرستادگان و حجت هايش بشناسيم ، باز خداى عز و جلخود ، آنان را بر انگيخته و فرستاده و به عنوان حجّت بر گرفته ، و اگر با نفْس خود بشناسيم ، باز هم خداى عز و جلآن را پديد آورده است . پس خدا را به خدا شناخته ايم .
آنچه خداوند متعال ، براى آشنايى با خود ، در درونِ وجود انسان قرار داده است ، سرشت خداشناسى ، عقل و قلب است كه در فصل سوم ، تحت عنوان «ابزارهاى خداشناسى» ، شرح آن خواهد آمد ، و آنچه در بيرون از وجود انسان قرار داده ، عبارت است از وحى و انبيا .

1.التوحيد : ص ۲۹۰ ذيل ح ۱۰ ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۲۷۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 60324
صفحه از 604
پرینت  ارسال به