411
دانش نامه عقايد اسلامي ج4

۶ / ۴

محبّت خدا

۳۶۵۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :محبّت ، اساس معرفت است .

۳۶۵۲.امام على صلى الله عليه و آلهـ در حديث معراج پيامبر خدا ـ: خداوند متعال ، مى فرمايد : « ... امّا زندگىِ پايدار ، در آن است كه [بنده] براى خود بكوشد تا دنيا ، نزدش خوار شود و به چشمش كوچك آيد و آخرت ، نزدش بزرگ گردد ... پس چون چنين كرد ، در دلش ، محبّتى جاى دهم كه دلش را و نيز فراغت و اشتغالش و همّ و غمّ و سخنش را درباره نعمت هايى كه بر محبّانم از ميان مردم ارزانى مى دارم ، [و همه چيزش] را براى من قرار دهد ، و چشم و گوش دلش را مى گشايم تا با دلش ، بشنود و با دلش ، به شكوه و عظمت من بنگرد» .

۳۶۵۳.امام على عليه السلامـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ: هر كس مشتاق شد ، خدمت كرد و هر كس خدمت كرد ، متّصل شد و هر كس متّصل شد ، رسيد و هر كس رسيد ، شناخت .

۳۶۵۴.امام زين العابدين عليه السلام :خداى من ! ما را از كسانى قرار ده كه درختانِ شوق به تو ، در باغ هاى سينه شان درهم پيچيده اند ... و چشم هايشان ، با نگريستن به محبوبشان ، روشن گشته است .

۳۶۵۵.امام صادق عليه السلام :خداوند ، توان شناخت خود را به دوستدارانش بخشيد و سنگينىِ عمل به حقيقت آنچه را اهلش هستند ، از آنان بر داشت .

۳۶۵۶.امام صادق عليه السلامـ خطاب به يونس بن ظبيان ـ: خردمندان ، كسانى اند كه با انديشه عمل كردند تا از آن ، محبّت خدا را به دست آوردند. محبّت خدا چون به دل برسد ، [دل] روشن مى شود و لطف [ خدا] به سوى آن [ دل] ، شتاب مى گيرد . پس چون [ دلى] به منزل لطف فرود آمد ، از آدميانِ سودمند مى شود و به حكمتْ سخن مى گويد و چون به حكمت سخن بگويد ، زيرك مى گردد و چون زيرك گردد ، با قدرت ، عمل مى كند و چون قدرتمندانه عمل كند ، طبقات هفتگانه را مى شناسد و چون به اين مرحله رسيد ، انديشه اش با لطف و حكمت و روشن بينى مى چرخد و به اين مرتبه كه رسيد ، خواسته و علاقه خويش را در آفريدگار خود مى نهد. به اين جا كه رسيد ، به بزرگ ترين منزلت رسيده است . پس پروردگارش را در دلش مى بيند و حكمت را از راهى غير از راه حكيمان ، به دست مى آورد و علم را از راهى غير از راه عالمان مى يابد و راستى را از راهى غير از راه راستان به دست مى آورد .
حكيمان ، حكمت را از راه خاموشى و عالمان ، علم را با پى جويى و راستان ، راستى را با خاكسارى و طول عبادت ، به دست مى آورند . پس هر كس به اين حالت دست يابد ، يا پايين مى رود و يا بالا مى آيد و بيشتر آنان ، پايين مى روند و بالا نمى آيند؛ چون حقّ الهى را رعايت نمى كنند و به فرمان هاى او عمل نمى كنند . پس اين ، منزلت كسى است كه خدا را آن چنان كه حقّ معرفت اوست ، نشناخته است و آن چنان كه حقّ محبّت اوست ، دوست نداشته است . پس نماز و روزه و روايت ها و سخنان و دانش هايشان ، تو را نفريبد كه آنان دراز گوشانى رميده اند .
اى يونس ! چون علم درست خواستى ، نزد ما اهل بيت است؛ چرا كه ما آن را به ارث برده ايم و جويبار حكمت و سخن نهايى ، به ما داده شده است .


دانش نامه عقايد اسلامي ج4
410

۶ / ۴

مَحَبَّةُ اللّهِ

۳۶۵۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :المَحَبَّةُ أَساسُ المَعرِفَةِ . ۱

۳۶۵۲.الإمام عليّ عليه السلامـ في ذِكرِ حَديثِ مِعراجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله ـ: قالَ اللّهُ تَعالى : ... أمَّا الحَياةُ الباقِيَةُ ، فَهِيَ الَّتي يَعمَلُ لِنَفسِهِ حَتّى تَهونَ عَلَيهِ الدُّنيا ، وتَصغُرَ في عَينَيهِ ، وتَعظُمَ الآخِرَةُ عِندَهُ . . . فَإِذا فَعَلَ ذلِكَ أَسكَنتُ في قَلبِهِ حُبّا حَتّى أَجعَلَ قَلبَهُ لي ، وفَراغَهُ وَاشتِغالَهُ وهَمَّهُ وحَديثَهُ مِنَ النِّعمَةِ الَّتي أَنعَمتُ بِها عَلى أَهلِ مَحَبَّتي مِن خَلقي ، وأَفتَحَ عَينَ قَلبِهِ وسَمعِهِ حَتّى يَسمَعَ بِقَلبِهِ ، ويَنظُرَ بِقَلبِهِ إِلى جَلالي وعَظَمَتي . ۲

۳۶۵۳.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إِلَيهِ ـ: مَنِ اشتاقَ خَدَمَ ، ومَن خَدَمَ اتَّصَلَ ، ومَنِ اتَّصَلَ وَصَلَ ، ومَن وَصَلَ عَرَفَ . ۳

۳۶۵۴.الإمام زين العابدين عليه السلام :إِلهي فَاجعَلنا مِنَ الَّذينَ تَوَشَّحَت أَشجارُ الشَّوقِ إِلَيكَ في حَدائِقِ صُدورِهِم . . . وقَرَّت بِالنَّظَرِ إِلى مَحبوبِهِم أَعيُنُهُم . ۴

۳۶۵۵.الإمام الصّادق عليه السلام :وَهَبَ [ اللّهُ ] لِأَهلِ مَحَبَّتِهِ القُوَّةَ عَلى مَعرِفَتِهِ ، ووَضَعَ عَنهُم ثِقلَ العَمَلِ بِحَقيقَةِ ما هُم أَهلُهُ . ۵

۳۶۵۶.الإمام الصادق عليه السلام ليونس بن ظبيان :إِنَّما أُولُو الأَلبابِ الَّذينَ عَمِلوا بِالفِكرَةِ حَتّى وَرِثوا مِنهُ حُبَّ اللّهِ ؛ فَإنَّ حُبَّ اللّهِ إِذا وَرِثَهُ القَلبُ استَضاءَ وأَسرَعَ إِلَيهِ اللُّطفُ ، فَإِذا نَزَلَ مَنزِلَةَ اللُّطفِ صارَ مِن أَهلِ الفَوائِدِ ، [ فَإِذا صارَ مِن أهلِ الفَوائِدِ] ۶ تَكَلَّمَ بِالحِكمَةِ ، فَإِذا تَكَلَّمَ بِالحِكمَةِ صارَ صاحِبَ فِطنَةٍ ، فَإِذا نَزَلَ مَنزِلَةَ الفِطنَةِ عَمِلَ بِها فِي القُدرَةِ ، فَإِذا عَمِلَ بِها فِي القُدرَةِ عَرَفَ الأَطباقَ السَّبعَةَ ، فَإِذا بَلَغَ إِلى هذِهِ المَنزِلَةِ صارَ يَتَقَلَّبُ فِكرُهُ بِلُطفٍ وحِكمَةٍ وبَيانٍ ، فَإِذا بَلَغَ هذِهِ المَنزِلَةَ جَعَلَ شَهوَتَهُ ومَحَبَّتَهُ في خالِقِهِ ، فَإِذا فَعَلَ ذلِكَ نَزَلَ المَنزِلَةَ الكُبرى ، فَعايَنَ رَبَّهُ في قَلبِهِ ، ووَرِثَ الحِكمَةَ بِغَيرِ ما وَرِثَهُ الحُكَماءُ ، ووَرِثَ العِلمَ بِغَيرِ ما وَرِثَهُ العُلماءُ ، ووَرِثَ الصِّدقَ بِغَيرِ ما وَرِثَهُ الصِّدِّيقونَ . إِنَّ الحُكَماءَ وَرِثُوا الحِكمَةَ بِالصَّمتِ ، وإِنَّ العُلَماءَ وَرِثُوا العِلمَ بِالطَلَبِ ، وإِنَّ الصِّدِّيقينَ وَرِثُوا الصِّدقَ بِالخُشوعِ وطُولِ العِبادَةِ ، فَمَن أَخَذَ بِهذِهِ الصَّفَةِ إِمّا أن يُسفَلَ أو يُرفَعَ ، وأَكثَرُهُم يُسفلُ ولا يُرفعُ إِذا لَم يَرعَ حَقَّ اللّهِ ولَم يَعمَل بِما أَمَرَ بِهِ فَهذِهِ مَنزِلَةُ مَن لَم يَعرِفهُ حَقَّ مَعرِفَتِهِ ، ولَم يُحِبَّهُ حَقَّ مَحَبَّتِهِ ، فَلا تُغَرَّنَّكَ صَلاتُهُم وصِيامُهُم ورِواياتُهُم وكَلامُهُم وعُلومُهُم ؛ فَإِنَّهُمُ حُمُرٌ مُستَنفِرَةٌ .
يا يونُسُ ، إِذا أَرَدتَ العِلمَ الصَّحيحَ فَعِندَنا أَهلَ البَيتِ ؛ فَإِنّا وَرِثناهُ ، وأُوتينا شَرعَ الحِكمَةِ وفَصلَ الخِطابِ . ۷

1.المواعظ العدديّـة : ص ۱۴۴ .

2.إرشاد القلوب : ص ۱۹۹ و ص ۲۰۴ عن الإمام عليّ عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۷۷ ص ۲۸ ح ۶ .

3.شرح نهج البلاغة : ج ۲۰ ص ۳۴۲ ح ۹۳۳ .

4.بحار الأنوار : ج ۹۴ ص ۱۵۰ .

5.الكافي : ج ۱ ص ۱۵۳ ح ۲ ، التوحيد : ص ۳۵۴ ح ۱ ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۱۵۶ ح ۸ .

6.ما بين المعقوفين سقط من المصدر، وأثبتناه من كفاية الأثر و بحار الأنوار إذ لا يصحّ السياق بدونه .

7.مختصر بصائرالدرجات: ص ۱۲۲، كفايه الأثر: ص ۲۵۷ (وقد وقع تصحيف في رقم الصفحة فطبعت ۲۵۳) نحوه وكلاهما عن يونس بن ظبيان، بحار الأنوار: ج ۷۰ ص ۲۵ ح ۲۶.

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 60294
صفحه از 604
پرینت  ارسال به