133
دانش نامه عقايد اسلامي ج4

بر نامحدود احاطه پيدا كند و در اين زمينه ، تفاوتى ميان ديده قلب و ديده حس نيست ، چنان كه امام على عليه السلاممى فرمايد :
لا تُحيطُ بِهِ الأَبصارُ وَالقُلوبُ . ۱ ديده ها و دل ها به او احاطه نمى يابند.
نيز ايشان فرموده است :
عَظُمَ أن تَثبُتَ رُبوبِيَّتُهُ بِإِحاطَةِ قَلبٍ أو بَصَرٍ . ۲ [ خداوند متعال] بزرگ تر از آن است كه ربوبيتش به فهم و احاطه دل و ديده ثابت شود.

۲ . معرفت شهودى خدا

ديگر معناى ديدار قلبى ، عبارت است از نوعى تجربه درونى كه با كشف حجاب هاى ظلمانى و نورانى و تجلّى انوار جلال و جمال حضرت حق ، براى سالك حاصل مى شود كه معرفت شهودى ناميده مى شود و هر گونه توضيحى در اين زمينه براى كسانى كه قلبشان محجوب است ، همانندِ تعريف زيبايى براى نابيناست .
آنان كه توفيق اين ديدار را داشته و به معرفت شهودىِ حضرت حق دست يافته اند ، با جملاتى مانند «تجلّى خدا بر دل» ، «ديدنِ انوار عظمت الهى» ، و «اتّصال به معدن عظمت» ، دورنمايى از احساس درونى خود را براى ديگران بيان كرده اند ؛ ولى حقيقت اين است كه مفهوم واقعى اين جملات نيز براى دل هاى محجوب ، غير قابل درك است.

1.ر . ك : ص ۵۲۸ ح ۳۸۰۳ .

2.ر . ك : ص ۵۲۷ ح ۳۸۰۲ .


دانش نامه عقايد اسلامي ج4
132

بحثى درباره ديدار خدا به وسيله دل

بر پايه احاديث اين باب ، يكى از ابزارهاى شناخت خدا ، قلب است و نه تنها ديدار خداوند متعال با ديده دل ، امكان پذير است ؛ بلكه پيشوايان اسلام ، صريحا اعلام كرده اند كه او را با ديده دل ديده اند .
در اين جا اين سؤال پيش مى آيد كه: مقصود از ديدار خداوند متعال به وسيله قلب چيست؟ و آيا نمى توان گفت كه به همان دليل كه ديدن خدا از راه چشم ، غير ممكن است ، از راه قلب هم ديدار او ممكن نيست؟

انواع ديدار قلبى

پاسخ اين است كه ديدار خداوند متعال با ديده دل ، دو معنا دارد كه يكى ممتنع و ديگرى ممكن است :

۱ . احاطه قلب به خدا

معناى نخست ديدار قلبى ، اين است كه قلب انسان به ذات مقدّس حضرت حق عز و جلاحاطه پيدا كند و او را با ديده دل ، ادراك نمايد. اين نوع ديدار قلبى در مورد خداوند متعال ، همچون ديدار حسّى محال است ؛ زيرا محدود ، نمى تواند

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 60319
صفحه از 604
پرینت  ارسال به