517
دانش نامه عقايد اسلامي ج4

دليل نقلى معتقدان به امكان رؤيت

امّا دليل نقلى قائلان به امكان رؤيت خداوند ـ كه به گفته قاضى ايجى، دليل اصلى آنها براى اثبات امكانِ رؤيت است ـ احاديثى است كه ذيلاً به شمارى از آنها اشاره مى كنيم :
۱ . ابن عمر از پيامبر خدا در تفسير آيه ۲۲ و ۲۳ سوره قيامت :
«وُجُوهٌ يَوْمَـئِذٍ نَّاضِرَةٌ ... ؛ ۱ آن روز، چهره هايى خرّم اند» ،
آورده است :
مِنَ البَهاءِ وَالحُسنِ ، ناظِرَةٌ فى وَجهِ اللّهِ تَعالى . ۲ از روشنايى و زيبايى[، خُرّم اند] و به سيماى خداى متعال مى نگرند.
۲ . در حديثى ديگر از پيامبر خدا روايت شده است :
إنَّ أدنى أهلِ الجَنَّةِ مَنزِلَةً لَمَن يَرى فى مُلكِهِ ألفَى سَنَةٍ ، و إنَّ أفضَلَهُم مَنزِلَةً لَمَن يَنظُرُ فى وَجهِ اللّهِ تَعالى كُلُّ يَومٍ مَرَّتَينِ ، ثُمَّ تَلا : «وُجُوهٌ يَوْمَئذٍ نَّاضِرَةٌ ... » قالَ : البَياضُ وَالصَّفا «إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ» ۳ قالَ : يَنظُرُ كُلَّ يَومٍ فى وَجهِ اللّهِ عز و جل . ۴

1.قيامت : آيه ۲۲ .

2.الفردوس : ج ۴ ص ۴۰۹ ح ۷۱۹۰ .

3.قيامت : آيه ۲۳ .

4.المستدرك على الصحيحين : ج ۲ ص ۵۵۳ ح ۳۸۸۰ ، تفسير الطبرى : ج ۱۴ جزء ۲۹ ص ۱۹۳ ، كنز العمّال : ج ۱۴ ص ۴۶۵ ح ۳۹۲۸۱ . نيز ر . ك : سنن الترمذى : ج ۴ ص ۶۸۸ ح ۲۵۵۳ و ج ۵ ص ۴۳۱ ح ۳۳۳۰ و مسند ابن حنبل : ج ۲ ص ۳۴۰ ح ۵۳۱۷ .


دانش نامه عقايد اسلامي ج4
516

تنها در آخرت با چشم ديده مى شود ؛ امّا لازمه رؤيت او جسم بودن او و تشبيه خالق به مخلوق نيست .

دليل عقلى معتقدان به امكان رؤيت

هر چند قائلان به امكان ديدار خدا با چشم، گفته اند كه ما بر مدّعاى خود، هم دليل عقلى داريم و هم دليل نقلى ؛ امّا بطلان دليل عقلى آنان، به قدرى واضح است كه نيازى به بررسى ندارد، مانند اين كه «صِرف وجود اشيا، مقتضى امكان رؤيت آنهاست» ۱ يا آنچه ابن تيميه گفته كه :
رؤيت ، وجود محض است و تنها به موجودْ متعلَّق مى شود، نه معدوم. پس هر چه وجودش كامل تر است، بلكه وجودش واجب باشد، بدان سزاوارتر است از آنچه عدم، لازمه آن است . ۲
پاسخ اين سخنان، اين است كه :
اوّلاً اثبات اين ادّعا كه «صِرف وجود، مقتضى امكان رؤيت است» يا «هر چه وجودْ كامل تر باشد، سزاوارتر است كه ديده شود»، دليل مى خواهد.
ثانيا تجربه نشان مى دهد كه خيلى چيزهاست كه قابل رؤيت حسّى نيستند . مگر كسى توانسته تاكنون نيروى تفكّر را با چشم ببيند؟!
ثالثا همان طور كه در روايات اهل بيت عليهم السلام ملاحظه شد ، چشم، تنها چيزى را مى تواند ببيند كه داراى رنگ و كيفيت باشد و چنين چيزى نمى تواند نامحدود و آفريدگار باشد.

1.اللّمع ، اشعرى : ص ۳۲ ، شرح المقاصد ، تفتازانى : ج ۴ ص ۱۸۹ .

2.الردّ على المنطقيين : ص ۲۳۸ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 60370
صفحه از 604
پرینت  ارسال به