توضيح
در تبيين اين احاديث ، بايد گفت : اگر چه اعتبار سندى لازم براى معارضه با احاديث پيشين را ندارند، ولى با تأمّل در مضمون آنها روشن مى شود كه در دلالت و محتواى آنها نيز تعارضى نيست ؛ زيرا اين احاديث، مردم را به رياكارى در يادگيرى معارف دينى يا ناچيز شمردن نقش اخلاص در بركات تحصيل دانش ، فرا نمى خوانند ؛ بلكه به نكته دقيق قابل توجّهى اشاره دارند و آن اين كه يكى از بركات معارف دينى ، برانگيختن اخلاص طالب دانش است. چه بسيارند كسانى كه با انگيزه هايى نه چندان خالص، به حوزه هاى دينى مى آيند و سال ها به درس و بحث و تعلّم مى پردازند و از ره گذر اين تلاش علمى و بويژه توجّه به نقش اخلاص و خطر انگيزه هاى غير الهى، به درجات والاى اخلاص ، نايل مى گردند. از اين رو ، اگر به بهانه نبودن شرط اخلاص در دانشجو در آغاز تحصيل ، مانع او شويم ، موجب محروميت بسيارى از جويندگان دانش و معارف دينى خواهيم شد .
ر . ك : ص ۲۱۳ (توضيحى درباره احكام آموختن) .
۳ / ۲۳
خجالت كشيدن
۲۳۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سالمند نبايد از اين كه نزد جوان بنشيند و از او دانش بياموزد ، خجالت بكشد .
۲۳۷۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سالمند نبايد از اين كه دانش بياموزد ، خجالت بكشد ، همان گونه كه از خوردن نان ، خجالت نمى كشد .
۲۳۷۹.امام على عليه السلام :چند زن به نزد يكى از همسران پيامبر صلى الله عليه و آله آمدند و به گفتگو پرداختند . همسر پيامبر صلى الله عليه و آله به ايشان گفت : اى پيامبر خدا ! اين زنان آمده اند تا از تو چيزى را بپرسند كه از گفتنش خجالت مى كشند .
ايشان فرمود : «هرچه مى خواهند ، بپرسند ، كه خداوند [نيز] از [گفتن ]حق خجالت نمى كشد» .